چالش ها و آسيب پذيري معلولان در بحران ( مطالعه موردي بررسي وضعيت معلوليت در شهر تهران با تاكيد بر زنان)

مقدمه: بيش از يك ميليون ايراني با نوعي معلوليت زندگي مي كنند. تحقيقات انجام گرفته نشان مي دهد كه افراد معلول در هنگام وقوع بحران آسيب پذيري بيشتري دارند. نبود دانش و آگاهي و نيز اطلاعات دقيق و داده هاي آماري جامع در مورد افراد معلول، يكي از چالش هاي مهم در چند روز اول بحران مي‌باشد كه سبب برنامه ريزي هاي نادرست و آسيب پذيري بيشتر آنها مي گردد. مجامع جهاني توجه ويژه اي را به معلوليت معطوف داشته اند. از مجموع 17 هدف توسعه پايدار، 5 هدف آن مربوط به افرادمعلول است كه بايد در همه شاخص هاي اهداف توسعه پايدار مدنظر قرارگيرد. هدف از اين تحقيق، بررسي آسيب پذيري شهر تهران از منظر انواع معلوليت ها و چالش هاي آنها به ويژه در زمان بحران با تاكيد بر زنان است تا رسيدگي به وضعيت اين افرد براساس اهداف توسعه پايدار با آگاهي و شناخت صورت گيرد. روش: تحقيق حاضر از نوع توصيفي - تحليلي است. در اين تحقيق آمار مربوط به انواع معلوليت ها از مركز آمار ايران استخراج و پس از انجام محاسبات آماري در محيط نرم افزاري GIS پردازش گرديد. شاخص هاي مورد نظر اين تحقيق شامل انواع معلوليت ها نظير؛ افرادمعلول حسي (افراد با وضعيت نابينايي، كم بينا و ناشنوا و اختلال گفتاري)، حركتي (افراد با نقص در تنه، دست يا پا) و ذهني (افراد با انواع معلوليت هاي ذهني) است. به منظور تعيين ميزان آسيب پذيري شهر تهران، توزيع انواع معلوليت ها به تفكيك جنس و منطقه مورد نظر بوده است. شاخص كل كه معرف آسيب پذيري كل است از حاصل جمع انواع معلوليت ها با وزن يكسان محاسبه شده است و نقشه پهنه بندي آن در نرم افزار جي آي اس تهيه و مناطق آسيب پذير از نظر انواع معلوليت ها مشخص شده است. يافته ها: از مهمترين نيازهاي برنامه ريزي براي اين گروه آسيب پذير در زمان قبل از بحران، اطلاع از توزيع جمعيتي و دانش و آگاهي در مورد نيازهاي ايشان در زمان وقوع بحران نظير تخليه اضطراري، كمپ ها، اسكان اضطراري و توزيع غذا، دسترسي به امكانات اقامتي و وسايل كمكي و همچنين نيازهاي بعد از وقوع، شامل نيازهايي است كه در هنگام بازسازي، بهبودي و بازيابي و احياء مجدد بايد مورد نظر قرار گيرد. نظر به اهميت اين نيازها و برنامه ريزي براي تامين آن، وضعيت معلولان شهر تهران (معلولان كل، معلولان گفتاري، حركتي، نابينايان و ناشنوايان و معلولان ذهني) و مشكلات هر گروه از معلولان با ميزان توزيع آنها به تفكيك جنسيت و مناطق در سطح شهر تهران مورد بررسي قرار گرفت. نتيجه گيري: معلولان نسبت به گروه هاي جمعيتي ديگر آسيب پذيري بيشتري دارند و به دليل شرايط خاص فيزيكي با چالش هاي بسياري در فرايند مديريت بحران مواجه هستند. براي توجه ويژه به اين گروه جمعيتي در فرايند مديريت بحران، اطلاع و آگاهي از نحوه توزيع جمعيتي بسيار با اهميت مي‌باشد. به منظور برنامه ريزي هاي جامع مديريت بحران و برنامه هاي كاهش خطرپذيري براي تامين نيازها و به حداقل رساندن آسيب هاي اين گروه جمعيتي و هدفمند نمودن منابع مالي محدود، اولويت بندي نهايي بر اساس شاخص كل معلوليت انجام يافت. براساس نتايج حاصل از اين اولويت بندي، مناطق4، 1، 2و 5 به ترتيب براي برنامه ريزي هاي ضروري مديريت بحران و ظرفيت سازي هاي آموزشي تعيين و براي بهبود شرايط افراد معلول در بحران ها پيشنهاداتي ارائه گرديد.