بررسي امكان جايگزيني كود دامي با ساير بهبود دهنده‌هاي رشد آلي در زراعت زعفران (Crocus sativus L) در وزن‌هاي مختلف بنه مادري

اين مطالعه با هدف مقايسه تأثير بهبود دهنده‌هاي رشد آلي (امولسيون آليمعدني با نام تجاري اميك، اسيد­هيوميك با نام تجاري هيوماكس، كود دامي و شاهد بدون تغذيه) و وزن بنه مادري (0 تا 4 گرم، 4.1 تا 8 گرم و 8.1 تا 12 گرم) بر عملكرد گل و بنه زعفران، به‌صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي، با سه تكرار طي سال‌هاي زراعي 97 -1396 و 98- 1397 در مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسان جنوبي اجرا گرديد. بر اساس نتايج استفاده از بهبوددهنده‌هاي رشد آلي در مقايسه با شاهد بر اكثر صفات مورد بررسي در سال اول كشت تأثير معني‌داري نداشت. اما در سال دوم و طي دوره 21 روزه گلدهي زعفران، تيمار كود دامي وزن خشك كلاله را نسبت به تيمار شاهد، هيوماكس و اُميك به ترتيب 77.3، 71.7 و 58.9 درصد افزايش داد. با برازش خط رگرسيوني بين عملكرد تجمعي كلاله و روزهاي پس از گلدهي مشخص شد كه عملكرد زعفران در تيمارهاي كود دامي، اُميك، هيوماكس و شاهد به ترتيب 19.01، 11.43، 10.92 و 10.65 ميلي‌گرم در روز افزايش مي‌يابد. بعلاوه بالاترين وزن خشك گل در سال دوم با 2858 ميلي‌گرم در مترمربع به تيمار كود دامي تعلق داشت. اما بالاترين ميزان صفات مورد مطالعه در هر دو سال به تيمار بنه بزرگ و پايين‌ترين آن به تيمار بنه كوچك تعلق داشت. در سال اول وزن كلاله در تيمار بنه بزرگ با 82.22 ميلي‌گرم در مترمربع نسبت به تيمار بنه كوچك حدود 190 برابر بيشتر بود؛ هرچند اين اختلاف در سال دوم به كمتر از 3 برابر كاهش يافت. بعلاوه بالاترين تعداد (466.36 عدد در مترمربع) و وزن (936.55 گرم در مترمربع) بنه دختري نيز در تيمار بنه‌هاي مادري بزرگ به دست آمد. اما در سال دوم آزمايش با كاهش اختلاف بين سطوح وزن بنه مادري، تأثير دو سطح بنه بزرگ و متوسط بر وزن كلاله، وزن گل و تعداد گل به لحاظ آماري معني‌دار نبود. نتايج اين مطالعه نشان داد كه استفاده از كود دامي در زراعت زعفران به دليل ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد آن ازجمله بهبود شرايط فيزيكي خاك توسط ساير بهبوددهنده‌هاي رشد آلي قابل جبران نيست. بعلاوه اجتناب از كاشت بنه‌هاي مادري با وزن كمتر از 4 گرم به دليل تأثير نامطلوبي كه بر عملكرد اقتصادي زعفران دارد، بايد مورد توجه كشاورزان قرار گيرد.