بهينه‌سازي كود دامي و محلول‌پاشي برگي با دلفارد بر عملكرد گل و بنه زعفران ((Crocus sativus L. با استفاده از مدلسازي سطح-پاسخ

بهينه سازي يكي از راهكارهاي مديريتي براي بهبود توليد و كارايي مصرف منابع و كاهش آلودگي هاي زيست محيطي در نظام هاي توليد زعفران محسوب مي شود. مدل سطح- پاسخ )(RSM )مجموعه اي از تكنيك هاي آماري مورد استفاده براي بهينه سازي نهاده ها مي باشد. در اين مطالعه، بهينه‌سازي سطوح كود دامي و محلول‌پاشي برگي با دلفارد بر عملكرد گل و بنه و خصوصيات كيفي زعفران با استفاده از RSM انجام شد. اين آزمايش با 13 تيمار و 2 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در دو سال زراعي 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تيمارها بر اساس سطوح پايين و بالاي كود دامي (0 و 100 تن در هكتار) و غلظت محلول‌پاشي برگي با دلفارد ® (0 و 10 پيپي‌ام) تعيين شدند. شاخص‌هاي عملكرد گل، عملكرد بنه‌هاي دختري و خصوصيات كيفي بعنوان متغير وابسته اندازه‌گيري و تغييرات آنها با مدل رگرسيوني ارزيابي شد. به منظور ارزيابي كيفيت مدل برازش شده از آزمون عدم برازش استفاده شد. بسندگي مدل با استفاده از آناليز واريانس مورد ارزيابي قرار گرفت. كيفيت مدل‌هاي برازش شده با ضريب تبيين (R2) ارزيابي شد. در نهايت، بهينه‌سازي كود دامي و غلظت محلول‌پاشي برگي بر اساس سناريوي اقتصادي انجام شد. نتايج نشان داد كه اثر جزء خطي بر خصوصيات كيفي، اثر جزء درجه دو بر وزن خشك كلاله، ميانگين قطر، تعداد و ميانگين وزن بنه و محتوي كروسين و اثر متقابل بر شاخص‌هاي عملكرد گل معني‌دار بود. آزمون عدم برازش در مورد هيچ يك از صفات معني‌دار نشد كه نشان‌دهنده برازش مطلوب مدل درجه دو كامل بود. بيشترين مقدار مشاهده شده تعداد بنههاي دختري براي تيمار 50 تن در هكتار كود دامي+ بدون محلول‌پاشي (41.38 بنه در متر مربع) مشاهده شد. بيشترين مقدار مشاهده شده وزن خشك كلاله براي مصرف 100 تن در هكتار كود دامي بدون محلول‌پاشي (با 156.33 ميلي‌گرم بر متر مربع) بدست آمد. بيشترين مقدار مشاهده شده خصوصيات كيفي زعفران شامل محتوي پيكروكروسين، كروسين و سافرانال براي تيمار 100 تن در هكتار كود دامي+ 10 پي‌پي‌ام محلول‌پاشي با دلفارد (به ترتيب با 89.91 E1%257، 180.98 E1%440 و 40.15 E1%330) بدست آمد. در سناريوي اقتصادي وزن خشك كلاله، تعداد بنه‌هاي‌ دختري و محتوي كروسين همزمان مد نظر قرار گرفت و مقادير بهينه كود دامي و محلول‌پاشي برگي با دلفارد به ترتيب برابر با 92.67 تن در هكتار و 1.2 پي‌پي‌ام بدست آمد.به طور كلي، بهينه ساازي مصارف منابع با استفاده از مدل سطح- پاسخ مي تواند به عنوان راهكاري مطلوب در توليد پايدار و بهبود خصوصيات گل و بنه و ويژگي هاي كيفي كلاله زعفران مد نظر قرار گيرد.