بررسي امكان‌پذيري كاربرد باران‌ساز براي طراحي سامانه‌هاي كوچك سطوح آبگير باران

شبيه سازهاي باران ابزاري مناسب براي پژوهش هاي مرتبط با فرايند فرسايش و رواناب هستند. ليكن امكان استفاده از اين وسيله در مباحث ديگر نيز وجود دارد. مثلا در طراحي ابعاد سامانه هاي آبگير باران از قبيل ريز حوزه ها (Micro catchments) براي درختكاري در دامنه ها و همچنين هلالي هاي آبگير در مراتع و تعيين ابعاد حوضچه جمع آوري آب، آگاهي از ضريب رواناب و حجم آب جمع شده ناشي از بارش ضروري است. به اين منظور در يك پژوهش ملي چند تن خاك از چهار زمين ديم منتخب مشتمل بر فراغي (استان گلستان)، سرارود (استان كرمانشاه)، كوهين (استان قزوين) و سراب ننيز (استان كهگيلويه و بويراحمد) به آزمايشگاه شبيه‌ساز باران و فرسايش پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري منتقل شد و پس از آماده سازي به روش هاي استاندارد، تحت بارشي به شدت 64 ميلي متر در ساعت در سه شيب 6، 12 و 25 درصد به مدت 30 دقيقه قرار گرفت. چنين باراني احتمال وقوع كمي دارد و قابل استفاده براي طراحي سامانه هاي مذكور است. دبي خروجي در طول آزمايش با فواصل 1 تا 3 دقيقه (جمعا در 17 نوبت) و حجم كل رواناب اندازه گيري و سپس ضريب رواناب و ظرفيت نفوذ خاك ها با توجه حجم بارش محاسبه شد. ظرفيت نفوذ خاك ها بين حدود 3 تا 6 سانتي متر بر ساعت بدست آمد. ضريب رواناب اين خاك ها (به استثناء خاك سرارود با نفوذ بالا) بين 50 تا 90 درصد محاسبه شد. با توجه به ويژگي هاي خاك ها، به نظر مي رسد ساختمان خاك، وزن مخصوص و مقدار ماده آلي عوامل تعيين كننده ظرفيت نفوذ باشند. حجم رواناب (به استثناء خاك سرارود) در شديدترين رويدادها از هر مترمربع بين 15 تا 30 ليتر برآورد شد كه در طراحي سامانه هاي سطوح آبگير مذكور در بالا كاربرد دارد. براي خاك ها با نفوذپذيري بالا، كوبيدن خاك يا استفاده از روش هاي ديگر براي كاهش نفوذ و افزايش ضريب رواناب توصيه مي شود.