پديد آورندگان :
شمسي پور ، منصور دانشگاه علوم پزشكي تهران - پژوهشكده محيط زيست - گروه روش شناسي مطالعات و تحليل داده‌ها , كاشاني ، هما دانشگاه علوم پزشكي تهران - پژوهشكده محيط زيست - گروه روش شناسي مطالعات و تحليل داده‌ها , يونسيان ، مسعود دانشگاه علوم پزشكي تهران - پژوهشكده محيط زيست، دانشكده بهداشت - گروه روش شناسي مطالعات و تحليل داده‌ها، گروه مهندسي بهداشت محيط , ندافي ، كاظم دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت، مركز تحقيقات كيفيت آلودگي هوا، پژوهشكده محيط زيست - گروه مهندسي بهداشت محيط , حسنوند ، محمدصادق دانشگاه علوم پزشكي تهران - پژوهشكده محيط زيست - مركز تحقيقات كيفيت آلودگي هوا , سعيدي ، رضا دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي - دانشكده بهداشت و ايمني - گروه سلامت، ايمني و محيط زيست , هادي ، مهدي دانشگاه علوم پزشكي تهران - پژوهشكده محيط زيست - مركز تحقيقات كيفيت آب , مصداقي نيا ، عليرضا دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت، مركز تحقيقات كيفيت آب، پژوهشكده محيط زيست - گروه مهندسي بهداشت محيط
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: مطالعه حاضر به منظور ارزيابي جايگاه و روند تغييرات وضعيت بهداشت محيط كشور ايران در مقايسه با كشورهاي سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 با استفاده از آخرين گزارش شاخص عملكرد محيط زيست (EPI) در سال 2018 ميلادي صورت گرفت. روش بررسي: در اين مطالعه امتياز شاخص‌هاي حيطه بهداشت محيط؛ كيفيت هوا (شامل سوخت‌هاي جامد خانگي، مواجهه با PM2.5، تخطي مقادير PM2.5 از مقادير رهنمودي سازمان جهاني بهداشت)، آب و بهسازي (شامل آب آشاميدني و بهسازي)، همچنين فلزات سنگين (شامل مواجهه با سرب)، براي كشورهاي سند چشم انداز در افق 1404 از آخرين گزارش EPI در سال 2018 استخراج شد. براساس امتياز هر شاخص در هر كشور رتبه بندي انجام شد و درصد تغييرات امتياز هر شاخص در آخرين سال در مقايسه با سال مبنا محاسبه گرديد و با ميانگين درصد تغييرات شاخص در كليه كشورهاي مورد بررسي مقايسه شد.يافته‌ها: در حيطه كيفيت هوا، كشور ايران در سال 2016 در رتبه 7ام قرار گرفته است به‌طوري‌كه از لحاظ شاخص‌هاي سوخت‌هاي جامد خانگي، مواجهه با PM2.5، و تخطي مقادير PM2.5 از مقادير رهنمودي سازمان جهاني بهداشت به‌ترتيب در رتبه 6ام، 8ام و 9ام در ميان كشورهاي سند چشم انداز در افق 1404 قرار گرفته است. در حيطه آب و بهسازي، ايران در سال 2005 با داشتن امتياز 54/4 در رتبه 10ام و در سال 2016 با رشد 7/98 درصد به امتياز 58/74 ولي رتبه 15ام رسيده است. كشور ايران از لحاظ شاخص مواجهه با سرب در سال 2005 در رتبه 21ام قرار گرفته است. اگرچه اين شاخص در سال 2016، رشد 100 درصدي داشته است كه اين ميزان رشد در مقايسه با ميانگين رشد همه كشورها (34/47 درصد) بسيار مطلوب است، اما تنها منجر به يك پله ارتقا در رتبه ايران و جايگاه 20ام در مقايسه با ساير كشورهاي مورد بررسي شده است.نتيجه‌گيري: به‌طور كلي، براساس گزارش EPI در سال 2018، كشور ايران در رتبه 6ام در حوزه بهداشت محيط در ميان 23 كشور سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 قرار دارد. بايد در نظر داشت كه درخصوص داده‌هاي خام مورد استفاده در گزارش EPI در سال 2018 و در نتيجه امتيازهاي حاصله در شاخص‌ها، عدم قطعيت جدي وجود داشته و مي‌بايست در تفسير آنها احتياط لازم به‌عمل آيد.
