ارتقاء روش‌هاي ارزيابي ساختمان‌هاي تأثيرگذار براي واكنش اضطراري پس از زلزله

بسياري از ساختمان‌ها پس از زلزله با توجه به اينكه آسيب ديده و از عملكرد خارج شده باشند و يا برعكس بدون آسيب جدي عملكردشان را حفظ كرده باشند، مي توانند دو نقش متضاد بحران زا يا بحران زدا (خدمات‌رسان) ايفا نمايند. موفقيت واكنش اضطراري پس از زلزله در شهرها از يكسو به ميزان آسيب‌هاي ساختمان‌هاي بحران‌زا و از سوي ديگر به عملكرد مناسب ساختمان‌هاي بحران زدا بستگي دارد. بر اين اساس، با توجه به تأثيرگذاري نقش ساختمان‌ها در مديريت واكنش اضطراري پس از زلزله، ضروري است نقش آنها شناسايي شده و مورد ارزيابي دقيق قرار گيرد. به‌منظور برآورد خسارت ساختماني و تلفات انساني، معمولاً طبقه بندي ساختمان‌ها بر اساس نوع سازه، تعداد طبقات و سن بنا به انجام مي رسد. با توجه به زلزله هاي گذشته، علاوه بر اين سه عامل، شاخص‌هاي ديگري نيز در آسيب پذيري ساختمان و خسارت ناشي از آن دخيل است كه بهتر است در رده بندي ساختمان‌ها در نظر گرفته شود تا قابليت اطمينان به‌دست‌آمده افزايش يابد. اين پژوهش با هدف ارتقاء روش‌هاي ارزيابي ساختمان‌هاي تأثيرگذار در واكنش اضطراري به كمك دخيل نمودن شاخص‌هاي ديگر صورت پذيرفت و به‌عنوان نمونه در محله چيذر تهران پياده سازي و با روش‌هاي رايج مقايسه شد. براي به دست آوردن اطلاعات از برداشت‌هاي ميداني، جهت بررسي آسيب پذيري لرزه اي و رده بندي ساختمان‌ها از دستورالعمل 364 و براي تخمين خسارات و تلفات از روش‌هاي جايكا و كوبرن اسپنس استفاده شد. تعداد ساختمان‌هاي بررسي شده 1663 عدد بوده كه 9 درصد آنها با آسيب پذيري لرزه اي كم، 6 درصد متوسط و 33 درصد زياد برآورده شدند و مابقي خارج از دستورالعمل هستند. طبق روش پيشنهادي تلفات حاصله براي دو سناريوي شب و روز در بدترين شرايط 9.6 و 10 درصد كشته برآورد شد. بررسي‌ها نشان داد كه در خيابان‌هاي اصلي به علت وجود ساختمان‌هاي بلند از يك‌سو و كم بودن عرض معابر از سوي ديگر، احتمال مسدود شدن راه‌ها وجود دارد. در صورت اعمال صحيح مديريت واكنش اضطراري و اقدامات مربوطه براي سناريوي روز جان 437 نفر و براي سناريو شب جان 500 نفر مي تواند نجات يابد.