مطالعه‌ي قابليت بيابان‌زايي بر اساس تغييرات كاربري اراضي و معيار اقليم در دشت دامغان

در چهار دهه گذشته تغييرات كاربري اراضي در ايران به‌عنوان يك عامل انساني بيابان‌زايي با سرعت فزاينده به وقوع پيوسته و منجر به تشديد روند تخريب اراضي در انواع كاربري ها گرديده است. در اين پژوهش با توجه به دامنه گسترده اين تغييرات، از فن آوري سنجش‌ازدور در ارزيابي تغييرات كاربري اراضي و پوشش گياهي در دشت دامغان استفاده شد. اراضي منطقه با روش طبقه بندي نظارت‌شده به سه كلاس با كاربري اراضي باير، اراضي داراي پوشش گياهي (كشاورزي و مرتعي) و شهري تقسيم گرديد و تغييرات كاربري ها در طي چهار دوره زماني با يكديگر مقايسه شدند. نتايج حاكي از وجود روند افزايشي 184 و1.07 درصدي به ترتيب در سطح كاربري هاي اراضي شهري و باير و كاهش 15.7 درصدي در كاربري اراضي داراي پوشش گياهي (كشاورزي و مرتعي) بوده است. با بهره گيري از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گياهي NDVI نيز نتايج حاصل از كلاسه بندي پوشش گياهي منطقه بدين‌صورت بود كه كلاس يك (شاخص كوچك‌تر از صفر)، از 93.2  به 99.5 درصد افزايش، كلاس دو (شاخص بين 0 تا 0.2)، از5.6  به 0.38 درصد، كلاس سه (شاخص بين 2/ 0تا 0.5)، از 1.1 به 0.01 درصد و كلاس چهار (شاخص بين 5/ 0تا 1) از 0.03 درصد به صفر كاهش‌يافته است كه حاكي از صحت يافته هاي حاصل از بررسي تغييرات كاربري بوده و هر دو مؤيد افزايش اراضي باير و كاهش پوشش گياهي مي باشند. همچنين با بهره گيري از شاخص هاي اقليمي مدل ايراني ارزيابي پتانسيل بيابان‌زايي نتايج حاصل از محاسبات 17 ساله در طي دوره آماري 1376 تا 1392 نشان دهنده ي روند كاهشي بيابان زايي در سه كلاس ضعيف، شديد و بسيار شديد و روند افزايشي در كلاس متوسط بوده است. درنهايت با تلفيق يافته هاي حاصل  از مدل ايراني و نتايج حاصل از  روش هاي سنجش‌ازدور، وجود روندي ضعيف از بيابان‌زايي بر اساس معيار اقليم در منطقه مورد تائيد قرار گرفت.