نيرو محرك‌هاي اقتصادي - اجتماعي تغيير كاربري مراتع و جنگل‌ها در منطقه مراوه‌تپه

در مديريت عرصه هاي منابع طبيعي، شناخت عوامل اقتصادي-اجتماعي موثر بر تغيير كاربري اراضي به منظوردستيابي به توسعه پايدار و آمايش سرزمين ضروري است. در اين تحقيق به بررسي و تعيين عوامل اقتصادي اجتماعي موثر بر تغييرات كاربري اراضي منطقه مراوه تپه در استان گلستان اقدام شد. اين منطقه در سال هاي اخير با معضل تغيير كاربري اراضي روبرو بوده است به طوري كه عرصه هاي مرتعي و جنگلي در طي دوره مطالعاتي (93-1365) كاهش يافته و كاربري كشاورزي با ميزان افزايش سالانه حدود 132 هكتار مساحت در سال 1393 به 10332.97 هكتار رسيده است. اين تحقيق توصيفي تحليلي در 16 روستاي منطقه مورد مطالعه به روش پيمايشي اجرا گرديد. ابزار جمع آوري داده ها، پرسشنامه بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران 310 نفر با روش نمونه گيري خوشه اي و چند مرحله اي تعيين گرديد. روايي ابزار تحقيق با استفاده از نظرات متخصصان منابع طبيعي، جامعه شناسي و ترويج و پايايي آن با استفاده از روش آلفاي كرونباخ تعيين شد كه مقدار ضريب 0.75 به دست آمد. در اين تحقيق از روش تحليل عاملي اكتشافي استفاده شد. براي تحليل عاملي از روش مولفه هاي اصلي با استفاده از چرخش متعامد و نوع واريماكس استفاده شد. نتايج تحليل عاملي نشان داد كه هشت عامل عدم صرفه اقتصادي دامداري، افزايش جمعيت كشاورز، بيكاري روستاييان، كم بودن درآمد و هزينه هاي بالاي زندگي، افزايش قيمت نهاده ها، نياز به مسكن و فقدان آگاهي، كسب اعتبار اجتماعي و مالكيت زمين از جمله عوامل اقتصادي اجتماعي موثر بر تغيير كاربري مراتع منطقه مراوه تپه به شمار مي آيند كه در مجموع 63.80 درصد واريانس كل را تبيين مي كنند. با توجه به يافته هاي تحقيق، توجه به مسائل اقتصادي و مالي و وضعيت اشتغال ساكنين روستاهاي منطقه مراوه تپه و همچنين ساماندهي دامداري، توليدات دامي و عرضه نهاده هاي دامي به منظور كاهش تغيير كاربري اراضي جنگلي و مرتعي و حفاظت عرصه هاي منابع طبيعي پيشنهاد شده است.