بررسي جنبه‌هاي همديدي سيلاب‌هاي شديد حوضه رودخانه ارس با استفاده از شاخص‌هاي همگرايي شار رطوبت، جبهه‌زايي و واگرايي

سيلاب پديده‌اي است كه اكثر نواحي اقليمي كم و بيش آن را تجربه مي‌نمايند. سيلاب‌ها اغلب معضلاتي همچون؛ فرسايش خاك، انباشت رسوب و خسارات جاني و مالي را در پي دارند؛بنابراين اقليم‌شناسي سيلاب نقش مهمي در كاهش و جلوگيري از آسيب­هاي زيست‌محيطي احتمالي ناشي از آن دارد. به‌منظور بررسي اقليمي سيلاب‌هاي حوضه رودخانه ارس، از داده‌هاي روزانه 9 ايستگاه هيدرومتري و 6 ايستگاه همديد طي سال‌هاي 1396-1348 استفاده شده است. همچنين داده‌هاي ارتفاع ژئو پتانسيل، فشار تراز دريا، نم ويژه، شاخص امگا و مؤلفه‌هاي مداري و نصف‌النهاري باد از تارنماي مركز ملي پيش‌بيني‌هاي محيطي و علوم جو دريافت شد. پس از تعيين رژيم ماهانه و فصلي رودخانه و شناسايي روزهاي سيلابي، سيلاب‌هاي شديد با دبي لحظه‌اي بيش از 700 مترمكعب در ثانيه در محل ايستگاه خدا آفرين مشخص گرديد. در ادامه براي تحليل الگوهاي همديد عامل بروز سيلاب‌هاي شديد حوضه ارس از شاخص‌هاي؛ تابع همگرايي شار رطوبت، تابع جبهه‌زايي و تابع واگرايي استفاده شده است. نتايج نشان داد كه طي 4 سيلاب شديد منطقه در تراز ۵۰۰ هكتوپاسكال پديده‌هاي جوي همچون؛ فرودي عميق بر روي درياي سياه، سرخ و خليج‌فارس و يك هسته سرد چال بر روي غرب درياي خزر مستقر شده است. در تراز دريا نيز تشكيل پرفشار بر روي خزر و كم‌فشار بر روي عراق و غرب ايران سبب شده تا شيب تغييرات فشار در منطقه افزايش يافته و شرايط را براي صعود فراهم نمايد. اعمال تابع همگرايي شار رطوبت نشان داد كه منبع اصلي رطوبت اين سيلاب‌ها عمدتاً درياي خزر بوده است.