جايگاه تكتونوماگمايي ديابازها و جريان‌هاي بازالتي افيوليت شمال مكران، جنوب شرقي ايران

افيوليت شمال مكران در جنوب شرقي ايران، به‌عنوان بخشي از افيوليت هاي تتيس، در حدفاصل بلوك هاي قاره اي لوت و باجكان دوركان قرار دارد. از جمله سنگ‌هاي تشكيل‌دهنده اين توالي افيوليتي، ديابازها و جريان‌هاي بازالتي هستند كه بيشترين برونزد را در شرق منطقه دارند. شواهد ساختاري، سنگ نگاري و زمين شيميايي بيانگر شكل گيري اين سنگ‌ها در جايگاه هاي زمين ساختي متفاوت است. بر اساس ويژگي هاي زمين شيميايي، ديابازها و بازالت‌ها در دو گروه جاي مي گيرند: در يك گروه، ديابازها و جريان‌هاي بازالتي با تركيب تولئيتي قرار دارند كه ويژگي‌هاي شبيه به پشته هاي ميان‌اقيانوسي (MORB) را به نمايش مي گذارند. گروه دوم شامل جريان‌هاي بازالتي تا داسيتي با تركيب كالك آلكالن است كه ويژگي‌هاي كمان هاي آتشفشاني را به نمايش گذاشته و نشانه هاي محيط‌هاي فرورانش در آنها ديده مي شود. دو رخداد ماگمايي منجر به تشكيل اين دو گروه از سنگ‌ها شده است: 1) ماگماتيسم نوع MORB حاصل از كشش و بازشدگي بين دو بلوك قاره اي كه منجر به شكل گيري ديابازها و بازالت‌هاي تولئيتي در كرتاسه پيشين شده است. غني شدگي اين سنگ‌ها نسبت به عناصر نادر خاكي سبك(LREE) و مقادير پايينLa/Yb و به نسبت بالاي U/Th نمايانگر تاثير تركيبات قاره اي در مذاب به وجود آورنده آنها است. 2) ماگماتيسم مرتبط با فرورانش كه گدازه هاي بازالتي، آندزيتي و داسيتي داراي ويژگي‌هاي كالك آلكالن را در كرتاسه پسين برجاي گذاشته است. غني شدگي LREE و LILE، ناهنجاري منفي Nb و Ta، نسبت بالاي Pb/Ce و مقدار تمركز اندك TiO2 در اين سنگ‌ها، نمايانگر تاثير ورقه فرورانشي در تركيب آنها است.