مطالعه‌ كيفي در ذهنيت جوانان از آينده با استفاده از روش تحليل لايه‌اي علّي

آينده قابل پيش بيني نيست، اما مطالعه ذهنيت افراد نسبت به آينده امكان پذير است. ذهنيت فرد نسبت به آينده خودش و آينده جامعه، مبناي تصميم گيري اوست و از اين جهت بررسي نظام مند تصاوير ذهني از آينده به خصوص در ميان جوانان كه مالكان اصلي آينده هستند، موضوع مهمي است. در اين راستا، پژوهش حاضر به عنوان يك پژوهش بنيادي كه در سنت پژوهش هاي كيفي انجام شده است، به بررسي تصاوير آينده جامعهِ ايراني در ذهن جوانان تحصيلكرده كشور پرداخته است. داده هاي تحقيق با استفاده از مصاحبه هاي نيمه ساختاريافته جمع آوري و با استفاده از روش هاي تحليل مضمون و تحليل لايه اي علّي تحليل شده اند. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه تصاوير آينده در بين مشاركت كنندگان، از هفت مضمون اصلي ساخته شده اند كه به ترتيب عبارت اند از:  ۱. وزن زمان حال؛ ۲. حسرت ها، عجزها و نداشته ها؛ ۳. فهم آينده؛ ۴. سايه جامعه؛ ۵. در راهي كه ديگران قدم گذاشته اند؛ ۶. آثار تاريخي به جاي مانده از گذشته؛ ۷. حدس هايي درباره آينده. براي فهم عميق تر ذهنيت مشاركت كنندگان با استفاده از روش تحليل لايه اي علي، در هر لايه بنابر ماهيت همان لايه، مضامين اصلي و فرعي بازخواني شدند و گزاره هاي اصلي آنها به دست آمد. نتايج پاياني نشان داد كه ذهنيت جوانان از آينده، مقوله اي پيچيده و چند بعدي است و براي اثرگذاري بر روي آن نياز به برنامه ريزي منسجم و كار فرهنگي عميق است.