بررسي مفهوم ديالكتيك در انديشه ماركس؛ بررسي نسبت ديالكتيك ماركس با ديالكتيك كانتي و ديالكتيك هگلي

A study of the concept of dialectics in Marx's thought; A study of Marx's dialectic with Kantian dialectics and Hegelian dialectics

برداشت هگلي از تفكر ماركس يك تقرير شايع و متداول در علوم انساني است و اشتراك ايشان در استفاده از روش ديالكتيكي، دليل اصلي اين مدعا دانسته مي­شود. بدون نفي تأثيرپذيري ماركس از هگل، توجه به فلسفه كانت، ما را به تقريري ديگر از انديشه ماركس رهنمون مي­شود كه به مراتب از تفكر هگل دور خواهد بود. اگر بتوان روش ماركس را با تسامح ديالكتيكي خواند، اين روش با ديالكتيك هگل، علاوه بر جايگاه وارونه آگاهي و ماده، تفاوت عمده ديگري نيز دارد؛ ديالكتيك هگل از سه ضرب تشكيل مي­شود كه ضرب سوم از جمع تضاد ميان ضرب اول و دوم بيرون مي­آيد، اما ديالكتيك ماركس همچون ديالكتيك كانت دوضربي و اصطلاحا «منفي» است، زيرا وضعيت پس از انقلاب، به ويژه وضعيت بي­طبقه، حاصل جمع مراحل پيشيني جوامع نيست و تفاوتي بنيادين و كيفي با صورت زندگي گذشته انسان دارد. علاوه بر اين، همان­طور كه نقد در انديشه كانت به معناي بررسي شرايط پيشيني تحقق امور است، ماركس نيز در نقد اقتصاد سياسي به دنبال يافتن شرايط پيشيني تحقق وضعيت بي­طبقه است و تصوير روشني را از وضعيت بي­طبقه ارائه نمي­دهد. با اين نگاه وضعيت بي­طبقه در انديشه ماركس، به مثابه ايده تنظيمي كانت درخواهد آمد.

Hegelian interpretation of Marx's thought is a common interpretation in the humanities and their commonality in the use of dialectical methods is the main reason for this treatment. Without denying Marx's influence on Hegel, attention to Kant's philosophy will lead us to another account of Marx's thought that would be far removed from Hegel's thought. If Marx's method is read with dialectical tolerance, it differs from Hegel's dialectic more than the inverted position of consciousness and matter. Hegel's dialectic consists of three multiplications, the third multiplication coming from the sum of the contradictions between the first and the second multiplication, but Marx's dialectic, like Kant's dialectic, is two-fold and so-called "negative", because the post-revolutionary situation, especially the classless one, It is not the sum of the a priori stages of societies and has a fundamental and qualitative difference with the past form of human life. Moreover, just as a critique of Kant's thought means examining the a priori conditions for the realization of things, so Marx in his critique of political economy seeks to find the a priori conditions for the realization of the Classless situation and does not provide a clear picture of the Classless situation. Give. With this view, the Classless situationin Marx's thought would become Kant's regulatory idea.