«شم خوب» يك دانشمند به چه معنا است؟

What does it mean for a scientist to have good sense?

مفهوم «شم خوب» در انتخاب بين نظريات علمي اولين بار توسط پيِر دوئم فيزيكدان و فيلسوف علم مشهور فرانسوي مطرح شد. او معتقد بود در جايي كه منطق و شواهد تجربي براي انتخاب دانشمندان كفايت نمي كند، نياز به معياري بالاتر يا همان «شم خوب» هست. دوئم درباره چيستي و ابعاد مفهوم شم خوب صراحتي ندارد، در عوض نظرات مختلفي براي آن ارائه شده است. براي بررسي اين مفهوم بايد علاوه بر نظر دوئم، سازگاري آن با تاريخ علم را نيز مورد توجه قرار داد. ما در اين مقاله پس از شرح و نقد دو نظر مختلف در اين باره، ادعا مي كنيم كه مفهوم «شم خوب» از سنخ مقبوليت اجتماعي است. اشاراتي در نوشته هاي دوئم مبني بر اجتماعي بودن شم خوب وجود دارد كه ادعاي ما را تقويت مي كند، ضمن اينكه ما معتقديم چنين قرائتي در تبيين تاريخ علم نيز موفق تر عمل مي كند.

Having ‘good sense’ in choosing among rival scientific theories was initially introduced by Pierre Duhem. According to him, where empirical evidence and logical rules cannot help to choose among scientific options, scientists need a further criterion to help them decide. However, Duhem left this notion undeveloped and open for further discussions to find its nature and the way it works. This paper starts with evaluating David Stump’s and Milena Ivanova’s accounts, two major scholars in this debate. Having considered the cons and pros of each account, we will come up with a social understanding of ‘good sense’, according to which this notion is characterized by the way successful scientists actually theorize and practice science and the community of scientists accepts them.