چيستي و چگونگي صدور اراده در انديشه صدرالمتألهين

The Whatness and Hownesss of the Issuance of Will from Sadr al-Muta'allihin's Point of View

اراده انساني پديده‌اي است كه از جهات مختلف انديشمندان حوزه عقلي را به انديشه‌ورزي واداشته است. چيستي اراده، فرايند تحقق آن، رابطه آن با مقدمات، چگونگي تبيين اختياري بودن آن، تأثير اراده الهي در تحقق آن ازجمله حوزه‌هاي انديشه‌ورزي در مورد پديدۀ مذكور است. پژوهش حاضر با نگاهي به آراء صدرالمتألهين با رويكردي عقلاني و با روشي تحليلي ـ توصيفي به پاسخ‌گويي به چيستي و چگونگي تحقق اراده انساني در انديشه صدرالمتألهين پرداخته و به اين نتايج رهنمون شد كه اراده يكي از افعال نفس بوده كه بدون نيازمندي به اراده ديگر، به صورت اختياري از سوي نفس صادر مي‌شود و فاعليت او نسبت به اراده از گونه فاعل بالتجلي است. ازآنجاكه در انديشۀ صدرا افعال و صفات معلول همسان با وجود آنها، شأني از شئون الهي است؛ لذا افعال جوانحي نفس و ازجمله اراده در حقيقت فعل الهي خواهد بود؛ هرچند كه اين، نافي انتساب اراده به نفس نيست.

The human will is a phenomenon that has always been considered by the thinkers in the field of intellectual studies. The whatness of will, the process of its realization, its relationship to basics, explaining its optionality, the impact of the divine will on its realization are among the cases of study on this phenomenon. Using a descriptive-analytical method and adopting a rational approach this paper studies the whatness and hownesss of the issuance of will from Sadr al-Muta'allihin's the point of view. The findings show that, will is one of the actions of the soul that is freewill issued by the soul without the need for another will and its agents in relation to the will is of agent by self-manifestation. Since in the intellectual system of Sadr al-Muta'allihin, actions and attributes of the effect, like their existence, are a matter of divine manifestation, the verbal actions of the soul, including the will, will in fact be a divine act; though, it does not negate the attribution of the will to the self