اقبال لاهوري و شيوۀ موجه‌سازي دين و باورهاي ديني در عصر جديد

Iqbal Lahori and the Way of Permitting Religion and Religious Beliefs in the New Testament

اقبال لاهوري يكي از انديشمندان دورۀ معاصر و از پيشگاماني است كه با توجه به الزامات عصر جديد، راه‌هاي سنتي را در دفاع از دين ناكافي، بلكه مضر مي‌دانست. او تلاش كرد ضرورت و درستي آموزه‌هاي دين را به ‌شيوه‌اي نو، موجه و پذيرفتني كند. اين تحقيق كه به‌ شيوۀ توصيفي ـ انتقادي صورت‌بندي شده است، نخست خرده‌گيري‌هاي اقبال بر فلسفه، كلام و عرفان اسلامي را تبيين نموده و آن‌گاه بعد از بيان طرح اقبال، آن را نقد كرده است. در طرح ابداعي اقبال، به‌منظور دفاع از دين، ابتدا بايد علوم تجربي را به‌كار گرفت. آن‌گاه «تجربۀ ديني» را به ‌خدمت درآورد و سپس به مباحث اجتماعي دين توجه كرد. نتايج تحقيق نشان داد كه توجه اقبال به دانش تجربي و ضرورت استفاده از آن در كلام، پذيرفتني و بايسته است؛ اما سخن او دربارۀ كنار نهادن فلسفه و كلام سنتي، صحيح نيست.

Iqbal Lahori is one of the thinkers of the contemporary period and one of the pioneers who, considering the requirements of the new era, considered the traditional ways of defending religion to be insufficient, but also harmful. He tried to make the necessity and correctness of the teachings of religion in a new, permit and acceptable way. This study, which is formulated in a descriptive-critical way, first explains Iqbal's critiques of Islamic philosophy, theology and mysticism, and then criticizes it after expressing Iqbal's plan. In Iqbal's innovative design, in order to defend religion, the experimental sciences must first be used. He used "religious experience" and then turned his attention to the social issues of religion. The findings of study show that Iqbal's attention to empirical knowledge and the need to use it in words is acceptable and necessary; But what he says about abandoning traditional philosophy and theology is not true.