طراحي و آزمودن الگويي از پيشايندهاي ملاحظات بهداشتي كرونا

اهداف: به دنبال شيوع بيماري كرونا و اجراي قرنطينه، الزام رعايت ايمني و بهداشت در اين دوران اثرات مختلفي بر جنبه‌هاي رواني و اجتماعي افراد جامعه برجا گذاشته است. از آنجا كه افراد با ويژگي‌هاي شخصيتي متفاوت، رفتارهاي متفاوتي در دوران قرنطينه نسبت به رعايت ايمني از خود نشان مي دهند، هدف از پژوهش حاضر، بررسي و آزمودن مدلي از پيشايندهاي شخصيتي و شناختي ملاحظات بهداشتي كرونا بود. مواد و روش ها: به اين منظور نمونه‌اي شامل ۲۲۰ نفر از افراد شاغل در آموزش‌ و پرورش و دانشگاه، به‌ صورت اينترنتي و از طريق شبكه‌هاي اجتماعي مورد ارزيابي قرار گرفتند. شركت‌كنندگان پرسش‌نامه‌هاي ملاحظات بهداشتي (رفتار بهداشتي و نگرش بهداشتي)، جايگاه مهار دروني، توافق‌جويي، وظيفه‌شناسي و روان‌نژندي (NEO) را تكميل كردند. جهت تجزيه‌ و تحليل داده‌ها و بررسي برازش مدل و روابط مستقيم از نرم‌افزار SPSS و AMOS ويراست ۲۳ استفاده شد. همچنين براي بررسي روابط ميانجي‌گر از روش بوت استرپ استفاده شد. يافته ها: نتايج حاصل از پژوهش نشان داد مدل طراحي‌شده، از شاخص‌هاي برازش خوبي برخوردار بود. به ‌غير از رابطه بين توافق‌جويي و جايگاه مهار دروني(رابطه منفي) بقيه روابط بين متغيرها مثبت و مستقيم گزارش شد. همچنين جايگاه مهار دروني نقش ميانجي‌گر كامل را ايفا كرد. نتيجه گيري: ويژگي وظيفه‌شناسي، سازه جايگاه مهار دروني را فعال مي‌كند و به‌تبع آن فرد به سمت رعايت رفتارهاي بهداشتي تمايل پيدا مي‌كند. به ‌بيان‌ ديگر تمام اثر وظيفه‌شناسي از طريق دخل و تصرف در سازه شناختي جايگاه مهار (ميانجي‌گر كامل) به رعايت اصول بهداشتي منتهي مي‌شود. رابطه ساده بين روان‌نژندي و جايگاه مهار دروني كه منفي (۰/۲۰) گزارش‌شده بود در اثر برهم‌كنشي با متغير وظيفه‌شناسي به ۰/۲۳ تغيير كرد. تبيين اين تغيير علامت‌ها و مقادير، گوياي اين مطلب است كه نمي‌توان از داده‌ها تفسير خطي ارائه داد؛ بنابراين مي‌توان گفت، ايجاد مقداري نگراني در افراد نسبت به پيام‌هاي بهداشتي و پيگيري انتقادي و جست‌وجوگرانه اطلاعات كرونايي در كنار وظيفه‌شناسي، مي‌تواند شرايط مطلوبي جهت گرايش به‌ سوي رفتارهاي بهداشتي فراهم كند.