مطالعه توليدات خالص اوليه فيتوپلانكتون و همبستگي آن با مولفه‌هاي مربوطه در نوار ساحلي حوزه جنوبي درياي خزر (98-1397)

توليدات اوليه نقش مهم در چرخه زيستي از نظر ذخيره كربن داراست و شاخص كليدي براي ارزيابي كاركرد اكوسيستم بشمار مي‌آيد. هدف از مطالعه حاضر محاسبه توليدات خالص اوليه و مولفه‌هاي آن در حوزه ايراني درياي خزر در سال‌هاي 1397 (فصول پاييز و زمستان) و 1398 (فصول بهار و تابستان) مي‌باشد. همچنين جهت تجزيه و تحليل داده‌ها، برخي عوامل اكولوژيك موثر بر توزيع زماني-مكاني توليدات خالص اوليه مورد بررسي قرار گرفت. طبق نتايج، ميانگين توليدات خالص اوليه روزانه فيتوپلانكتون (DNPP) و مولفه هاي آن شامل غلظت كلروفيل-آ (Chl-a)، عمق لايه نوري (Zeu)، طيف فعال فتوسنتز (PAR) و غلظت كربن ويژه تثبيت شده (PBoptic=NPPChl-a) به‌ترتيب برابر 0.45 ±0.65 گرم كربن /مترمربع/روز، 1.23 ±2.54 mg/m3، 5.1 ±8.9 متر، 16.84 ±40.42 Einstein/m2.day و 1.11 ±5.05 mgC/mgChl-a.h بود. ميزان DNPP در ناحيه مركزي از دو ناحيه غربي و شرقي بالاتر بود كه احتمالاً ناشي از نقش امواج حاصل از نيروي باد بر معلق شدن رسوبات (ميزان كدورت بالا) و كاهش شدت نفوذ نور در دو ناحيه شرقي و غربي بود. از نظر زماني، تغييرات فصلي DNPP به‌ترتيب پاييز تابستان بهار زمستان بود. افزايش قابل ملاحظه DNPP در فصل پاييز (0.05p ANOVA test,) در مقايسه با ساير فصول ناشي از افزايش غلظت كلروفيل-آ و بهينه بودن دماي سطحي آب براي تثبيت كربن ويژه (PBopt) مي‌باشد. بر اساس آزمون‌‌هاي رگراسيون و مولفه اصلي تغييرات زماني-مكاني DNPP به طور معني داري تحت تاثير دو متغير Chl-a و PBoptic بود. به طور كلي، در طبقه‌‌بندي سطح تروفيكي بر اساس توليدات خالص اوليه، 52 درصد از داده ها در سطح تروفيكي اليگومزوتروف و مزوتروف (49%) تا يوتروف (3%) بوده و 48 درصد داده ها در گروه اليگوتروف (عمدتاً در ناحيه شرقي) قرار داشتند.