ارزيابي تركيب‌پذيري عمومي و مقايسه كلون‌هاي منتخب نسل‌هاي خودبارور و آزاد گرده‌افشان اكوتيپ‌هاي يونجه (.Medicago sativa L)

اين تحقيق به منظور ارزيابي كمي نسل هاي خودبارور (S1، S2 و S3) و آزاد گرده افشان يونجه (OP1, OP2, OP3) از نظر ميزان پس روي خويش آميزي و تركيب پذيري عمومي در خانواده هاي نسل هاي دو خودبارور شده (S2) اكوتيپ هاي يونجه انجام شد. خود باروري گياهان انتخابي به منظور توليد نسل هاي خودبارور S1، S2 و S3 در شرايط مزرعه انجام شد و از كلون هاي هر نسل خودبارورشده براي توليد نسل هاي آزاد گرده افشان در شرايط مزرعه استفاده شد. براي مقايسه عملكرد علوفه خشك و ارتفاع بوته نسل هاي خود بارور شده (S1, S2, S3) و نتاج نسل هاي آزاد گرده افشان (OP1, OP2, OP3)، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار به مدت دو فصل رشد (1394-1393) در مزرعه موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج، ايران اجرا شد. نتايج نشان داد كه اختلاف بين اكوتيپ ها، نسل ها و سال هاي آزمايش و برهمكنش دو جانبه و سه جانبه بين آن ها براي صفات عملكرد علوفه خشك و ارتفاع بوته معني دار بود. اكوتيپ هاي يونجه در برابر خود گشني عكس العمل هاي متفاوتي داشتند و بيشترين ميزان پس روي بنيه (ويگور) در نسل S1 مشاهده شد، ولي با ادامه خودگشني بازگشت بنيه در كليه اكوتيپ ها مشاهده شد و در نسل S3بنيه گياه در مقايسه با نسل OP1به طور چشميگيري افزايش يافت. بازگشت بنيه در تلاقي هاي OP2 بيشتر از OP3 بود. اكوتيپ هاي يزدي و نيك شهري كه از اكوتيپ هاي مناطق گرمسيري هستند، بالاترين تركيب پذيري عمومي براي عملكرد علوفه خشك را داشتند، بر اين اساس به نظر مي رسد كه تلاقي اين اكوتيپ ها با اكوتيپ هايي از مناطقي با تفاوت اقليمي، در بهبود عملكرد ارقام سينتتيك يا هيبريد هاي يونجه از قبيل هيبريدهاي آزاد و يا شبه هيبريدها، مؤثرتر خواهد بود.