نقش ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك در تشكيل آبكندها در اراضي گندم ديم، شمال غرب ايران

اين پژوهش با هدف بررسي اثر ويژگي هاي خاك بر فرسايش آبكندي در حوزه آبخير قرانقوچاي واقع در جنوب استان آذربايجان شرقي انجام گرفت. براي انجام اين پژوهش منطقه كشاورزي ديم به ابعاد 30 كيلومتر در 30 كيلومتر كه تحت تأثير فرسايش آبكندي بود، انتخاب شد و در 36 شبكه مقدار فرسايش آبكندي و ويژگي هاي آبكندها همراه با ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي خاك اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد كه فرسايش آبكندي در منطقه از 64 /2 تن در كيلومتر مربع تا 242/7 تن در كيلومتر مربع تغيير كرد و ميانگين آن در منطقه 21 /38 تن در كيلومتر مربع است. فرسايش آبكندي همبستگي معني داري با درصد شن (28 /0 =r)، رطوبت اشباع خاك و پايداري خاكدانه (27 /0 =r، 0/29 =r) دارد. پايداري خاكدانه بر خلاف دو ويژگي ديگر خاك نقش كاهشي در فرسايش آبكندي دارد. هيچ گونه ارتباطي بين فرسايش آبكندي و درصد سيلت و عامل فرسايش پذيري خاك (K) برآورد شده با معادله جهاني فرسايش خاك (USLE) يافت نشد. اين مطالعه نشان داد كه پايداري خاكدانه عمده ترين ويژگي خاك در تعيين فرسايش آبكندي در اراضي ديم است. نگهداري بقاياي گياهي نخستين راه كار براي افزايش محتواي ماده آلي خاك، بهبود پايداري خاكدانه و در نتيجه كاهش حساسيت خاك به فرسايش آبكندي در منطقه است.