مقايسه تأثير دگرآسيبي عصاره و پودر برگ اكاليپتوس بر برخي ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي و بيوشيميايي گياه زراعي ذرت (Zeal mays L.) و علف‌هرز ارزن‌وحشي (Panic miliaceum L.)

به منظور بررسي و مقايسه اثرات دگرآسيب عصاره آبي گياه اكاليپتوس با پودر برگي آن بر گياه زراعي ذرت و علف هرز ارزن وحشي، آزمايشاتي به صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملا تصادفي در دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. اين آزمايشات بر گياه زراعي ذرت و علف هرز رايج آن، ارزن وحشي و در مرحله گياهچه اي، با تيمارهاي عصاره آبي برگ گياه اكاليپتوس (5، 10، 15 و 20 گرم در ليتر9 و پودر برگي (3 و 5 درصد وزنيوزني نسبت به خاك باغچه) و شاهد (آبياري با آب معمولي) صورت گرفت. بر اساس نتايج، تيمار با عصاره آبي (در اغلب موارد) و پودر برگ اكاليپتوس موجب كاهش ارتفاع بخش هوايي، مجموع طول ريشه‌ها ، وزن تر بخش هوايي و ريشه‌ها و وزن خشك بخش هوايي و ريشه‌هاي گياه ذرت و ارزن وحشي شدند به طوري كه بيشترين درصد كاهش صفات مذكور نسبت به شاهد، در تيمار 20 گرم در ليتر عصاره آبي بر ارزن وحشي مشاهده شد. هرچند محتواي كلروفيل a، b، كل، كاروتنوئيد و ضريب ثبات كلروفيل گياهچه هاي ذرت تيمارشده با عصاره آبي روند افزايشي نسبت به شاهد از خود نشان داد وليكن محتواي كلروفيل كل و ضريب ثبات كلروفيل ذرت تيمار شده با پودر برگ گياه اكاليپتوس كاهشي بود. در حالي كه كليه صفات رنگدانه هاي فتوسنتزي علف‌ هرز ارزن وحشي متاثر از تيمارهاي مذكور، به صورت كاهشي نسبت به شاهد بود. افزايش ضريب پايداري غشاء ذرت و كاهش اين صفت در ارزن وحشي، در برابر هردو نوع تيمار عصاره و پودر برگ اكاليپتوس، از ديگر نتايج اين پژوهش بود. هرچند تجمع مالون دي آلدئيد در گياهچه هاي ارزن وحشي تيمار شده، داراي بيشينه افزايش بود وليكن گياهچه هاي ذرت توانستند كاهش معني دار ميزان پراكسيد شدن ليپيدهاي غشاء در برابر تنش دگرآسيبي ناشي از عصاره و پودر برگ داشته باشد. تأثير عصاره آبي و پودر برگ گياه اكاليپتوس بر افزايش بيشتر محتواي فنل كل ذرت نسبت به ارزن وحشي، از ديگر نتايج اين پژوهش بود. هرچند محتواي پروتئين كل گياه ذرت و علف‌ هرز ارزن وحشي متاثر از تيمارها كاهش يافت وليكن تيمار عصاره ها توانست مرز بهتري بين حساسيت گياهان در برابر تنش دگرآسيبي ايجاد نمايد. ارزيابي فعاليت آنزيم نيترات ردوكتاز نشان داد كه در هر 4 نوع تيمار غلظتي عصاره ي آبي برگ و دو تيمار پودر برگي گياه اكاليپتوس،‌ موجب كاهش قابل توجه ميزان فعاليت در ارزن وحشي شد. بر اساس نتايج اين پژوهش، عصاره آبي و يا پودر برگ داراي اثرات بازدارندگي متفاوت بر عملكردهاي بيوشيمياي، فيزيولوژيكي و نموي گياه زراعي و علف هرز هستند و با درنظر گرفتن پتانسيل دگرآسيب عصاره آبي برگ و پودر برگي گياه اكاليپتوس بر گياه زراعي ذرت و علف هرز ارزن وحشي، پيشنهاد مي گردد كه عصاره گياه مي تواند به عنوان يك كانديد ايده آل (در مقايسه با پودر برگ)، براي يك علف‌كش طبيعي در جهت كنترل علف هرز ارزن وحشي در مزارع ذرت باشد.