تعيين حد آستانه تحمل به شوري و اثرات استفاده از آب شور بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه شنبليله (.Trigonella foenum-graceum L)

اين تحقيق به منظور تعيين حد آستانه تحمل به شوري و ارزيابي اثرات مصرف آب شور بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه در شرايط گلخانه‌اي انجام شد. تيمارهاي مورد نظر شامل هفت سطح شوري (12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5 دسي زيمنس بر متر) بود كه از اختلاط آب شور زيرزميني (14 دسي زيمنس بر متر) و آب غير شور حاصل گرديد. اين تيمارها با در نظر گرفتن 30 درصد كسر آبشويي جهت شستشوي املاح از نيمرخ خاك و جلوگيري از تجمع آنها در منطقه ريشه بود. به منظور كنترل شوري خاك، حجم و هدايت الكتريكي آب آبياري و آب زهكش شده در تمام عمليات آبياري، اندازه‌گيري ‌شد. طرح آماري مورد استفاده به صورت بلوك كامل تصادفي با سه تكرار بود. در اين تحقيق، از مدل‌هاي مختلف تجربي براي تعيين حد آستانه تحمل به شوري، شيب كاهش عملكرد دانه، مقدار شوري كه در آن عملكرد به اندازه 50درصد كاهش مي‌يابد (EC50) و نيز شاخص تحمل به شوري استفاده شد. نتايج نشان داد كه از نظر آماري تفاوت معني‌داري بين سطوح مختلف شوري وجود داشت. بر اساس نتايج حاصله، اعمال شوري موجب كاهش طول نيام، وزن نيام، تعداد دانه در نيام، تعداد نيام در بوته، تعداد دانه پر در بوته، نسبت دانه پر به پوك، وزن خشك اندام هوايي، وزن كاه، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، شاخص برداشت و كارايي مصرف آب و افزايش درصد دانه پوك گرديد. اگرچه تنش شوري بر اغلب صفات مورد مطالعه اثر بازدارنده داشت، ليكن روند اين تاثير بسته به نوع صفت متفاوت بود. بر اساس مدل خطي، حد آستانه تحمل به شوري شنبليله 1.28 دسي زيمنس بر متر و شيب كاهش عملكرد آن 4.91 درصد برآورد گرديد. اين در حالي است كه مطابق با مدل‌هاي غير خطي، كاهش 10 و 25 درصدي در عملكرد نسبي دانه به ترتيب در شوري عصاره اشباع خاك 3.38 و 6.28 دسي زيمنس بر متر اتفاق افتاد. بر اساس نتايج اين تحقيق، مقدار شوري كه در آن عملكرد نسبي دانه به ميزان 50 درصد كاهش يافت (EC50) در شوري خاك 11.67 دسي زيمنس بر متر مشاهده گرديد. در اين تحقيق، شاخص تحمل به شوري شنبليله 12.24 محاسبه شد. بنابراين، بر اساس اعداد حد آستانه تحمل به شوري، شيب كاهش عملكرد و شاخص تحمل به شوري، مي‌توان شنبليله را از نظر عملكرد دانه در گروه گياهان نسبتا حساس به شوري طبقه‌بندي كرد.