رهبري تنوع دانشجويان در نظام آموزش عالي: واكاوي پديدارشناسانه ديدگاه‌هاي متخصصان

هدف: زمينه رهبري آموزش عالي پويا، پيچيده و چند بعدي است. به دليل پيچيدگي سازماني، اهداف متعدد و ارزش‌هاي سنتي دانشگاه‌ها، ماهيت رهبري در آموزش عالي نيز مبهم و بحث‌برانگيز است و اين دلايل محققان را به سمت توصيف و تحليل اساس رهبري در آموزش عالي از منظرهاي مختلف سوق داده است. با افزايش تنوع جمعيت دانشجويان در دانشگاه‌ها، نظام آموزش عالي با چالش‌هاي زيادي به‌منظور ايجاد ظرفيت بيشتر براي آن‌ها مواجه مي‌شود و اين موقعيت‌ها هر روزه تبديل به بخشي از چشم‌انداز آموزشي دانشگاه‌ها در آموزش عالي خواهد شد. درك نقش‌ها و مهارت‌هاي لازم براي هدايت تنوع دانشجويان مي‌تواند به دانشگاه‌ها در اين زمينه كمك كند. پژوهش حاضر با هدف واكاوي ديدگاه‌هاي متخصصان در مورد رهبري تنوع دانشجويان در نظام آموزش عالي ايران انجام شده است. مواد و روش‌ها: نمونه آماري پژوهش شامل تمامي متخصصان حوزه مديريت، علوم تربيتي، علوم اجتماعي و روانشناسي در دانشگاه‌هاي كشور بود كه با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و بر مبناي اشباع نظري يافته‌ها، تعداد 16 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. رويكرد پژوهش كيفي و روش مطالعه، پديدارشناسي است، ابزار گردآوري داده‌ها، مصاحبه نيمه ساختاريافته و روش تحليل آن نيز روش تحليل موضوع است. داده‌هاي پژوهش از طريق مشاركت‌كننده، بازخورد همكار و ناظران بيروني اعتباريابي شدند. بحث و نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه شش عامل عدالت‌مداري، تنوع‌مداري، وحدت‌مداري، ارتباط‌مداري، هدايت‌مداري و فرهنگ‌مداري مؤلفه‌هاي تشكيل دهنده رهبري تنوع دانشجويان در نظام آموزش عالي مي‌باشند. هم‌چنين نتايج نشان داد كه نظام آموزشي عالي بايد به سه دليل اهميت فردي، سازماني و اجتماعي پاسخگويي تنوع موجود در بين دانشجويان باشد. با توجه به يافته‌هاي پژوهش مي‌توان گفت كه به دليل تغييراتي كه در روند جمعيتي جامعه و به تبع آن در نظام آموزش عالي اتفاق مي‌افتد، تغييراتي نيز در روندهاي جمعيتي دانشجويان رخ مي‌دهد، به‌طوري كه شاهد حضور دانشجويان با قوميت، نژاد، فرهنگ، مذهب و عقايد متفاوت در محيط دانشگاهي خواهيم بود. اين تغييرات و تنوع جمعيتي بر ساختار نظام آموزش عالي تأثير خواهد گذاشت. به دليل اينكه نظام آموزش عالي از تركيب افراد و دانشجويان متنوع تشكيل شده است، نياز به افرادي دارد كه اين جمعيت متنوع را مديريت كند و با هدايت درست آن‌ها از توانايي‌هاي آن‌ها در راستاي تحقق اهداف آموزش عالي و جامعه استفاده كند. از اين رو رهبري تنوع بايد در محيط دانشگاهي جوي را ايجاد كند كه تنوع دانشجويان را به رسميت بشناسد و به ارزش‌هاي آن‌ها احترام بگذارد. هم‌چنين فرهنگي متحد و همبسته را ايجاد كنند، و از طريق ايجاد رابطه مثبت با دانشجويان از آن‌ها حمايت و سعي در برطرف كردن نيازهاي آن‌ها داشته باشد و در برخورد با آن‌ها ارزش‌هايي مانند عدالت، برابري و بي‌طرفي را در نظر بگيرند.