تحليل اثرات اقتصادي- اجتماعي كلان‌شهرها بر روستاهاي پيرامون شهري از ديدگاه جوامع محلي (مطالعه موردي: روستاي مهرآباد- شهرستان دماوند)

شهرها و روستاها به‌عنوان مراكز اصلي تجمع انسان‌ها و شكل‌دهنده اصلي بنيان‌هاي جغرافيايي يك ناحيه بوده كه داراي روابط خاص با تكيه بر ويژگي‌هاي اقتصادي اجتماعي و فضايي با يكديگر هستند. گسترش شتابان تكنولوژي طي دهه‌هاي اخير، شيوه سكونت و فعاليت را در شهرها و روستاها دگرگون ساخته است؛ اين گسترش از يك‌سو باعث شهرگريزي و ازسوي‌ديگر باعث افزايش رغبت به خانه‌هاي دوم و استراحت در مكان‌هايي به دور از شهرها شده‌است. اين موضوع به‌ويژه براي روستاهاي هم‌جوار كلان‌شهرها، خصوصاً تهران و شهرهاي بزرگ جدي است؛ بنابراين هر سكونتگاه روستايي كه در حاشيه و پيرامون اين مراكز شهري استقرار يافته باشد در معرض توجه و تأثير قرار گرفته‌است كه اين امر در روستاها اثرات مختلفي را بر جاي گذاشته‌است حال اينكه روستاييان چه اداركي از اين تحولات و تغييرات دارند و چگونه اثرات آن را درك مي‌نمايند موضوعي است كه بايستي مورد بررسي و تحقيق قرار بگيرد. هدف اين مقاله بررسي اثرات اجتماعي و اقتصادي حاصل از گسترش و رشد كلان‌شهر تهران در روستاي مهرآباد از ديدگاه خود روستاييان است. روش تحقيق در اين مقاله مبتني بر مطالعات اسنادي و ميداني و روش كمي و كيفي است، جامعه آماري اين پژوهش سرپرستان خانوار روستاي مهرآباد (612 خانوار) بوده كه با توجه به محدوديت‌هاي مالي و زماني، محقق با استفاده از فرمول كوكران، 230 نفر از سرپرستان خانوار را به‌عنوان جامعۀ نمونه در نظر گرفته‌است و در ادامه پرسش‌نامه‌ها به‌صورت تصادفي در ميان سرپرستان خانوار توزيع گرديد و با استفاده از نرم افزار SPSS پرسش‌نامه‌ها تحليل گرديد، نتايج بيانگر آن بود كه در بعد اجتماعي مهم‌ترين اثر رشد كلان‌شهرها و پديده شهرگرايي، تغيير نگرش روستاييان نسبت به زندگي روستايي و فعاليت اقتصادي است و در بعد اقتصادي عدم تعادل در اشتغال و كاهش درآمد و پس‌انداز روستاييان كه درنتيجه مغفول ماندن كشاورزي و دامداري رخ داده‌است مهم‌ترين اثر اقتصادي حاصل از گسترش رشد كلان‌شهري در روستاي مهرآباد است.