خوانش خودنگاره‌هاي رمبرانت براساس مفهوم شئ لاكاني

رمبرانت در خودنگاره‌هاي اوليه، با تمهيداتي، مخاطب را از ديدن به وضوح منع مي‌كند. وجه تمايز اين آثار را مي‌توان نه در بخش‌هاي با وضوح به نمايش درآمده، بلكه در بازنمايي پرظرافت اطلاعات گمشده دانست. به‌عبارت‌ديگر، هنرمند، اصول و كيفيات بصري را در جهت عدم بازنمايي دقيق در اثر خود به‌كار مي‌برد. در اين راستا، شئ نيز به مثابه ابژه‌اي كليدي در انديشه لاكان، امر واقع را به‌عنوان ساحتي گريزنده از تصوير و نماد، در تلاقي ساحت‌هاي سه‌گانه جاي مي‌دهد. شئ از منظر لاكان، بعدي بازنمايي‌ناپذير است كه از قابليت تصوير براي بازنمايي محض فراتر رفته و در شكاف حافظه و ادراك از طريق نابازنمايي پديدار مي‌شود. بر اين اساس، گويي رمبرانت نيز در خودنگاره‌هاي دوره اول، پيرامون اين بعد احاطه‌ناپذير تلاش مي‌كند. سؤال مطرح آن است كه تمهيدات بصري رمبرانت در ارائه تصويري از خود بر اساس مفهوم شئ لاكاني، چگونه قابل خوانش هستند؟ چارچوب نظري و رويكرد تحقيق، بر مفهوم شئ در تشكل سوژه ژاك لاكان استوار است. روش پژوهش، توصيفي تحليلي است و تلاش بر اين بوده تا با به‌كارگيري اصول روان‌كاوانه خوانش تصوير، به چگونگي تحقق خودنگاره رمبرانت مبتني بر مفهوم شئ پرداخته شود. يافته‌ها نشان دادند كه رمبرانت، تمهيدات بصري ويژه‌اي به‌كار مي‌گيرد تا خود را از طريق ساختار طبيعي ادراك، صورت‌بندي كند. به‌عبارت‌ديگر، او ناپيدايي ضروري را به تصوير مي‌كشد كه در ميدان ادراك رخ داده تا امكان ديدن فراهم شود و مهم‌تر آنكه اين ناپيدايي را در شالوده تصوير خود جاي مي‌دهد. از اين‌رو، شايد بتوان از منظر لاكان، خودنگاره‌هاي رمبرانت را به لحاظ مجسم ساختن اين بعد ضرورتأ بازنمايي‌نشده كه پيش‌شرط هر گونه بازنمايي است، شكلي از تبلور شئ در سوژه دانست.