نفوذ و ظهور تروريسم و بنيادگرايان مذهبي در مناطق مرزي ايران (مورد مطالعه؛ مناطق مرزي شرق)

زمينه و هدف: در چهار دهۀ اخير، قدرت نرم جمهوري اسلامي ايران از خليج فارس تا مديترانه گسترش يافته و همين امر موجبات نگراني غربي‌ها و برخي كشورهاي محافظه ‌كار منطقه‌اي را فراهم آورده است و براي مقابله با اين نفوذ، اقدامات گسترده‌اي را عليه ايران طرح‌ريزي و عملياتي كرده‎‌اند كه ظهور و نفوذ بنيادگرايي مذهبي در مناطق مرزي شرق ايران با اهداف تروريستي و تكفيري يكي از اين موارد است كه به عنوان هدف تحقيق مورد بررسي قرار گرفته است. روش: تحقيق حاضر به صورت پيمايشي و با روش توصيفي-تحليلي انجام شده و جامعۀ آماري آن 354 نفر از كارشناسان سياسي، فرهنگي و امنيتي استان سيستان و بلوچستان است كه برابر جدول مورگان، تعداد 178 نفر از آن‌ها به عنوان نمونه انتخاب و با ابزار پرسشنامه اطلاعات و داده‌هاي تحقيق از آن‌ها جمع‌آوري و سپس با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هاي تي و تحليل واريانس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. يافته‌ها: براساس يافته‌هاي تحقيق، همه متغيرهاي عنوان‌ شده در ظهور بنيادگرايان مذهبي و تروريستي در مناطق شرقي جمهوري اسلامي ايران مؤثر بوده كه با توجه به نتايج آزمون فريدمن، عوامل ظهور بنيادگرايي مذهبي در مرزهاي شرقي به ترتيب عبارت‌اند از: عوامل رسانه‌اي، تفسير منفي از مذهب، عوامل و بحران ‌هاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي كه فاكتورهاي خارجي هم به دليل قدرت نفوذ معنوي ايران در منطقه، سبب به وجود آمدن اين جريان ‌هاي تروريستي در مرزهاي شرقي ايران شده است. نتيجه‌گيري: براساس نظريه ‌هاي فرآيند جهاني‌شدن، بحران هويت، بحران نوسازي، رژيم ‌هاي متحجر و استكبار، هژموني غرب و نيروهاي سنتي، بسترهاي آفرينش و شكل‌گيري گروه ‌هاي بنيادگراي مذهبي قابل تبيين است. از طرفي، بحران‌هاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي، مذهبي و رسانه‌اي در خصوص موضوع تأثيرگذار هستند كه لازم است در تدوين سياست‌هاي راهبردي و اجرايي در مناطق مرزي مورد توجه مقامات مسئول و سياست‌گذاران كشوري باشد.