مدل ساختاري عوامل اجتماعي بزهكاري جوانان و نوجوانان

زمينه و هدف: امروزه بزهكاري يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي بهداشتي، رواني و اجتماعي در بسياري از كشورهاي جهان از جمله ايران است كه به ايجاد انواع بسياري از مشكلات و هزينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي منجر شده است و به رغم تلاش‌هاي بسياري كه در دو دهۀ گذشته در جهت افزايش آگاهي عمومي نسبت به آسيب و خطر بزهكاري صورت گرفته، همچنان در حال گسترش است. بنابراين، هدف اين تحقيق ارائه مدل ساختاري عوامل اجتماعي بزهكاري جوانان و نوجوانان است. روش: روش تحقيق اين پژوهش ديماتل است. در اين روش براي يافتن عوامل مؤثر بر بزهكاري جوانان، 20 مقاله گزينش و پس از استخراج عوامل مورد بحث، در شش بخش اوقات فراغت، خانواده، هم‌نشيني با همسالان، محل سكونت، مدرسه و دينداري دسته‌بندي شدند. سپس، پرسشنامه‌اي از عوامل ذكر شده تدوين و نحوۀ ارتباط اين عوامل بر مبناي نظر 15 نفر از خبرگان و با استفاده از تكنيك ديماتل مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌ها حاكي از آن است؛ متغير مدرسه، خانواده و دينداري به عنوان عامل‌هاي علّي (اثرگذار) و متغير اوقات فراغت، هم‌نشيني با همسالان و محل سكونت به عنوان عامل‌هاي اثرپذير هستند. عامل مدرسه قابليت اثرگذاري در بين عوامل را دارد، اما عامل خانواده و دينداري نقش دوگانۀ اثرگذاري و اثرپذيري در بين عوامل را دارند. همچنين، اوقات فراغت عامل اثرپذير و محل سكونت عامل كم اثر است. نتيجه‌گيري: براساس نتايج تحقيق، متغير مدرسه اثرگذارترين عامل و متغير هم‌نشيني با همسالان اثرپذيرترين عامل شناخته شدند. همچنين، عامل هم‌نشيني با همسالان بيش‌ترين تعامل را با ديگر عامل‌ها دارد. از آنجا كه بزهكاري جوانان و نوجوان مسئله‌اي چندوجهي و پيچيده است، لذا پيشنهاد مي‌شود دستگاه‌هاي دولتي و غيردولتي براي واكاوي و شناسايي عوامل بزهكاري جوانان با يكديگر همكاري داشته باشند.