تحليل پديدارنگاري برداشت دانشجويان دكترا از اهميت و ضرورت تجربۀ جستجو و بازيابي اطلاعات در فرايند پژوهش

هدف: فرايند جستجو و بازيابي اطلاعات فرايندي شناختي و بسيار پيچيده بوده كه در فرايند پژوهش داراي اهميت و ضرورت بسياري است. يكي از رويكردهاي مهم در كشف و درك اين فرايند، بررسي تجربه‌هاي كاربران است. اين پژوهش با هدف كشف الگوهاي متنوع تجربه دانشجويان دكتري از اهميت و ضرورت پديده جستجو و بازيابي اطلاعات در فرايند پژوهش انجام شده است و به شناسايي مفاهيمي كه دانشجويان به توصيف پديده مورد نظر مي‌پردازند در قالب طبقه ‌هاي توصيفي و همچنين كشف روابط بين طبقه‌ها پرداخته است. روش‌پژوهش: رويكرد پژوهش حاضر تفسيري بود كه با روش پژوهش كيفي پديدارنگاري به اجرا در آمد. مشاركت كنندگان پژوهش حاضر دانشجويان دكتري حوزه‌هاي گوناگون در دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1398 بودند. نمونه‌گيري به ‌صورت هدفمند و معيار بود. تنوع حداكثر در انتخاب نمونه در نظر گرفته شد و تا اشباع نظري يادداشت‌هاي تحليلي ادامه داشت. مصاحبه ابتدا به صورت هدايت شده و سپس نيمه‌ساختاريافته از 20 دانشجو صورت گرفت. مصاحبه ‌ها پياده‌ سازي شده و به شكل استقرايي و با شيوه كدگذاري در نرم افزار MAXQDA12 مورد تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داد، پساز تحليل داده‌هاي گردآوري ‌شده از مصاحبه‌ها، سه طبقه توصيفي از چگونگي درك و تجربه دانشجويان دكتري تخصصي از اهميت و ضرورت پديده جستجو و بازيابي اطلاعات پديدار گرديد. طبقه اول جستجو و بازيابي اطلاعات به‌ مثابه گنجينه‌اي ارزشمند؛ طبقه دوم جستجو و بازيابي اطلاعات به ‌مثابه جاده‌اي پر از چراغ؛ و طبقه سوم جستجو و بازيابي اطلاعات به ‌مثابه كليدي براي نجات بودند.نتايج نشان داد دانشجويان، پديده جستجو و بازيابي اطلاعات در فرايند پژوهش را مهم و ضروري توصيف مي‌كنند. نتيجه‌گيري: گرچه اين پژوهش با توجه به نوع و ماهيت كيفي خود به دنبال تعميم‌بخشي يافته‌هاي حاصل از پژوهش حاضر نيست، اما با توجه به يافته‌هاي پژوهش حاضر پديده جستجو و بازيابي اطلاعات در فرايند پژوهش، ضرورت و اهميت قابل‌توجهي دارد. بنابراين اين مورد بايد در برنامه‌ ريزي هاي آموزشي و پژوهشي دانشگاه مدنظر قرار گيرد و مسيري كه دانشجويان  اين پديده را تجربه مي كند، هموار شود تا محدوديت ‌ها و مشكلات به حداقل رسانده شود.