فرامتن و توسعه دلالت‌هاي منطقي با تأكيد بر استدلال‌هاي تاريخي مبتني بر گزاره‌هاي ديني

استدلال تاريخي در ميان دانشمندان مسلمان اساسا بر پايه دلالت‌هاي منطقي الفاظ بنا نهاده شده است. اين رويكرد منطقي به رابطه بين لفظ و معنا، تا اندازه زيادي متاثر از رويكرد منطق‌دانان مسلمان و به صورت مشخص نظريه ايشان مبني بر تقسيم سه گانه دلالت است. بر اساس اين ايده، رابطه لفظ و معنا به يكي از صورت‌هاي «مطابقي، تضمني و التزامي» است. اما اين تقسيم سه گانه منطقي در تحليل هرمنوتيكي گزاره‌هاي تاريخي چندان راهگشا نيست. در نظريه مطرح شده در اين مقاله، نشان داده شده است كه در وراي مقام بيان خبرواحد، مي‌توان دلالت‌هاي ديگري را جستجو كرد. در يك رويكرد هرمنوتيكي، دلالت خبر واحد - به عنوان يك واحد مشخص در ادبيات فقهي - قابل توسعه است. بر اين اساس، در كنار مقام بيان خبرواحد، دو اصطلاح ديگر نيز ظاهر مي‌شوند. اين دو دلالت كه بر اساس فرامقام بيان خبرواحد، قابل توجيه است؛ عبارتند از : «تواتر معكوس» و «تواتر فضاي متن». اساسا و به طور كلي در فرآيند استدلال‌هاي تاريخي، دو سطح از استدلال قابل تمايز است. سطح اول استدلال كه بر مقام بيان خبرواحد استوار است و سطح دوم كه مبتني بر فرامقام بيان است.