تعيين مكاني پهنه ‏هاي فقر شهري (موردپژوهي: منطقه 12 كلان‏ شهر تهران)

در هزارۀ سوم، شهري‏شدن فقر اتفاق افتاده است. در همين راستا، فاصلۀ طبقاتي و دوگانگي به ويژگي مسلط بيشتر شهرهاي كشور تبديل شده است. بر همين مبنا، هدف از پژوهش حاضر، تعيين پهنه‏هاي فقر در منطقۀ 12 كلان‏شهر تهران به‏منظور برنامه‏ريزي بهتر براي سامان‏دهي، توانمندسازي، و ارتقاي كيفيت زندگي و مكاني آن است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي و روش آن توصيفي تحليلي است. براي تجزيه و تحليل داده‏ها از مدل Factor Analysis و براي تهيه و توليد نقشه‏ها از نرم‏افزار GISاستفاده شده است. با استفاده از نرم‏افزار GISو مدل تحليل عاملي به تعيين مكاني پهنه‏هاي فقر در منطقۀ 12 اقدام شده است. يافته‏هاي پژوهش نشان مي‏دهد تعداد 53 بلوك معادل 5 درصد خيلي مرفّه، 277 بلوك معادل 26 درصد مرفّه، 401 بلوك معادل 38 درصد متوسط، 257 بلوك معادل 24 درصد فقير، و 73 بلوك معادل 7 درصد خيلي فقيرند. نتايج پژوهش حاضر بيانگر آن است كه 31 درصد جمعيت منطقۀ 12 كلان‏شهر تهران فقيرند؛ در حالي كه 38 درصد آن‏ها متعلق به طبقۀ متوسط‏ اند. فقر با شدت و ضعف در محله‏هاي منطقه 12 عينيت جغرافيايي پيدا كرده است. به اين معنا كه فقر در محله‏هاي مركزي، جنوبي، و شمالي نظير سيروس، دروازه غار شوش، پامنار ارك، بهارستان سعدي، و فردوسي لاله‏زار بيشترين نمود را دارد. در محله‏هاي ديگر نظير امين حضور، كوثر، آبشار دردار، مختاري تختي، قيام، سنگلج، و دروازه‏شميران نيز با شدت كمتري فقر ريشه دوانده است. كاملاً بين فقر و شاخص‏‏هاي بافت فرسوده (ريزدانگي، نفوذناپذيري، و ناپايداري) رابطه مستقيمي وجود دارد؛ به‏طوري‏كه بيشترين تمركز بافت‏هاي فرسوده در محله‏هايي نظير دروازه غار شوش، سيروس، مختاري تختي، سنگلج، پامنار، امين‏حضور، بهارستان، و بخش‏هايي از لبه‏هاي دروازه‏شميران وجود دارد. بنابراين، پهنه‏هاي فقيرنشين بر پهنه‏هاي بافت فرسوده منطبق‏اند.