تبيين سطوح، شاخصه‌ها و مراتب شفافيت در فضاي معماري (موردپژوهي: خانه رسوليان يزد)

«شفافيت» در معماري از مفاهيم جديدي است كه انديشمندان بسياري آن را جزئي از اصول معماري محسوب نموده و معتقدند كه معماري درگذر تاريخي، به‌سوي افزايش شفافيت فضايي پيش‌رفته‌است. اين درحالي است كه شفافيت، با مفاهيم جاري در بعضي خانه‌هاي سنتي مانند درونگرايي، محرميت و فضاي خلوت تباين دارد. لذا در اين رابطه بايستي ابتدا به معنا و مفهوم دقيق شفافيت پرداخت تا ضمن تعيين چارچوب براي آن، بتوان اصل شفافيت در معماري را بررسي كرده و شاخصه‌ها و معيارهاي استفاده از آن را مشخص نمود. در اين پژوهش، خانه رسوليان يزد به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفته‌است. اين پژوهش از نوع كيفي و به روش توصيفي‌-تحليلي است، بدين منظور ابتدا اطلاعات حاصل از مطالعات كتابخانه‌اي و منابع اسنادي مورد بررسي قرارگرفت و با رويكرد تطبيقي مورد‌‌محور، شفافيت در خانه‌ سنتي رسوليان ارزيابي شد. براساس نتايج اين پژوهش، شفافيت را مي‌توان در چهار سطح؛ شفافيت كالبدي-سازه‌اي، شفافيت بصري-ادراكي، شفافيت رفتاري-عملكردي و شفافيت معنايي-مفهومي در فضاي معماري تبيين نمود. شفافيت معنايي-مفهومي در معماري سنتي ارجحيت بيشتري دارد. همچنين با توجه به شاخصه‌هاي شفافيت در خانه رسوليان مشخص گرديد، براي معماران هميشه ايجاد شفافيت حداكثري فضا مدنظر نبوده بلكه در بعضي از شاخصه‌ها، رويكردي كنترلي اتخاذ گرديده است.