گونه شناسي شيوه هاي پهنه بندي و تعيين تراكم ساختماني مسكوني در طرح هاي جامع شهري ايران

نظام شهرسازي كشور در دهه‌هاي معاصر بسيار دستخوش تغيير و تحول قرارگرفته است. يكي از موضوعاتي كه در اين تغيير و تحول اثرات شاياني بر توسعه شهرهاي ايران بر جاي گذاشته، موضوع تراكم ساختماني در طرح‌هاي توسعه شهري بوده است. به ‌منظور رسيدگي به اين موضوع، هدف مقاله پيش رو، بررسي چگونگي تعيين تراكم ساختماني مسكوني در طرح‌هاي جامع شهرهاي مراكز استان‌هاي ايران از زمان تهيه نخستين طرح تاكنون و ارائه يك گونه شناسي از آنها و تشريح ويژگي‌هاي آن است. نوع تحقيق از حيث روش  توصيفي_تحليلي و از حيث محتواي اطلاعات يك مقاله اصيل است. روش جمع‌آوري داده‌ها اسنادي و مراجعه مستقيم براي دسترسي به آنها بوده است. تجزيه‌وتحليل داده‌ها نيز از طريق تشريح ساده روابط ميان آنها صورت گرفته است. يافته‌هاي مقاله نشان داده است كه مي‌توان پنج گونه مختلف از روش تعيين تراكم ساختماني مسكوني را شناسايي نمود. گونه نخست روش سنتي (كه خود به سه زيرگونه كاهشي، افزايشي و سه سطحي تقسيم مي‌شود)، گونه دوم روش شناور، گونه سوم روش راهبردي_ساختاري، گونه چهارم روش تركيبي و گونه پنجم ساير روش‌ها. بر اين اساس يك روند تاريخي در ‌گونه شناسي ارائه شده مشخص گرديد. به طوري كه هر يك از گونه‌ها و زيرگونه‌ها در مقطع زماني خاصي از ‏تاريخ چند دهه‌اي تهيه طرح‌هاي توسعه شهري كشور، بيشترين تأثير خود را بر چگونگي تعيين تراكم ساختماني مسكوني در ‏شهرها بر جاي گذاشته‌اند. ‏همچنين بررسي سير تحول تاريخي اين گونه‌ها نيز نشان داد كه قوانين و مقررات مصوب فرادستي در خصوص موضوع تراكم ساختماني نقطه عطف تعيين و به ‌كارگيري اين روش‌ها در طرح‌هاي جامع شهري ايران بوده است.