نشانه شناسي مرگ خودخواسته در سينماي ايران و جهان مطالعۀ تطبيقي فيلم هاي «اُتانازي»، «تو جك را نمي شناسي»، «خداحافظي طولاني» و «درياي درون»

اُتانازي يا «مرگ خودخواسته»، مُعضلي نوظهور در جهان است كه رسانه هاي جمعي كمتر به آن پرداخته اند. اُتانازي يك تابوي فرهنگي و اجتماعي تلقي مي شود. افرادي كه خواهان مرگ خودخواسته مي شوند درگير مشكلاتي چون نااميدي، افسردگي و بيماري لاعلاج و شرايط سخت زندگي فردي و اجتماعي هستند. در اين مقاله با استفاده از روش نشانه‌شناسي به مقايسۀ نحوۀ بازنمايي «مرگ خودخواسته» در سينماي ايران و جهان پرداختيم. روش نمونه‌گيري هدفمند و فيلم‌هاي انتخاب شده «اُتانازي» و «خداحافظي طولاني» از ايران، «تو جك را نمي شناسي» از آمريكا و «درياي درون» از اسپانياست. اگرچه «مرگ خودخواسته» در هر سه كشور سازنده فيلم‌ها به لحاظ قانوني و عرف ديني ممنوع است، با اين‌حال يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد هر يك از چهار فيلم مرگ خودخواسته را به شيوه‌اي كاملاً متفاوت بازنمايي مي‌كند. در فيلم ايراني «اُتانازي»، مرگ خودخواسته امري كاملاً منفي و تخطّي از دستورات و ارادۀ خداوند محسوب مي‌شود؛ فيلم ايراني «خداحافظي طولاني» كه ۱۳ سال بعد از «اُتانازي» ساخته شده، با تغيير رويكردي آشكار از نگاهي يكسره منفي به مرگ خودخواسته پرهيز مي‌كند؛ در مقابل فيلم آمريكايي «تو جك را نمي شناسي»، مرگ خودخواسته را حقي اساسي براي انسان مي‌داند و چهره اي انساني از مدافعان مرگ خودخواسته ترسيم مي‌كند و فيلم اسپانيايي«درياي درون» نيز با قرار دادن مرگ خودخواسته در چارچوبي اومانيستي و سكولاريستي بازنمايي كاملاً مثبتي از اين مفهوم به دست مي‌دهد.