تحليل روايات اسباب نزول قرآن با رويكرد تاريخمندي

اگرچه پژوهش در روايات اسباب نزول قرآن از جهاتي صورت گرفته است، اما با رويكرد تاريخ‌مندي پژوهشي صورت نگرفته است، در اين مقاله با اين رويكرد، اسباب نزول قرآن تحليل شده است. شبهات مستشرقين در اين زمينه، ضرورت پرداختن به اين موضوع را ضروري مي‌نمايد. از مستشرقان معاصر، اندرو ريپين شخصيتي است كه در آثارش به ويژه در تز دكتراي خود به اسباب نزول با رويكرد فقه اللغه اي به صورت مستقل پرداخته است و در مواردي به تاريخ‌مندي قرآن تأكيد دارد. نصر حامد ابوزيد نيز در كتاب «مفهوم النص»، فصلي را به اسباب نزول اختصاص داده است و از اين باب بر تاريخ‌مندي تأكيد مي‌ورزد و متن قرآني را همچون همه متون، «پديده‌اي فرهنگي» و «محصول تعامل با واقعيت زنده تاريخي» مي‌داند و اسباب نزول را چيزي جز بافت اجتماعي آيات قرآن كريم نمي‌داند. براي پاسخ به اين شبهات در اين مقاله تأكيد مي‌شود كه اسباب نزول قرآن نه‌تنها عموميت و جاودانگي را محدود نمي‌كند بلكه براي وصول به جاودانگي گريزي از توجه به واقعيت‌هاي عيني عصر نزول نيست. نقدي كه بر اين نظريه وارد است عدم توجه به قاعده «عموميت لفظ نه خصوص سبب» مي‌باشد. به رغم نزول خاص برخي آيات، عموميت مفاد آن ها نزد فقها مسلم است.