تأثير خدمات فرهنگي-مذهبي زرتشتيان بر گسترش تحولات تمدن ايراني-اسلامي

هيچ تمدني در خلأ به وجود نيامده و نمي‌آيد. هر تمدني ميراث‌دار گذشته خود است و در نسبتي معنادار با آن قرار دارد. در حقيقت آنچه از گذشته بر جاي مي‌ماند، نقش تعيين‌كننده‌اي در شكل‌گيري آينده بازي مي‌كند. عصر طلايي تمدن اسلامي را نيز بايد با توجه به اين اصل و در زمينه‌ي فرهنگي و تمدني پيش از خود به فهم درآورد. تمدن طلايي اسلام كه در عصر خلافت عباسي به وجود آمد، به طور مشخص در ارتباط با تمدن‌هاي مجاور خود بود. در اين ميان، تمدن‌ ايرانيِ عصر ساساني نقش بسزايي در شكل‌گيري تمدن اسلامي دارد. اشرافيت زرتشتي در تاريخ تمدن ايران، همواره به عنوان نخبگان فرهنگي پرچمداران علم و دانش بوده‌اند. در عصرِ ساساني ما شاهد اين هستيم كه توان اين نيروي نخبگاني، به بالاترين حد خود مي‌رسد. با توجه به حوادث جهاني چون بسته ‌شدن مدارس علمي در امپراطوري روم شرقي، جهان ايراني در عصر ساساني به رهبري نخبگان زرتشتي، بيش از پيش كانون مباحث علمي جهان متمدن مي‌گردد. در اين پژوهش كوشيده‌ايم تا با روشي كتابخانه‌اي نشان دهيم زرتشتيان چگونه پس از اسلام توانستند به عنوان يك نيروي فرهنگي زنده بمانند و با انتقالِ سنتِ دانش در عصر ساساني، به جهان اسلام منشأ خدمات بسياري شوند. نتايج پژوهش نشان‌دهنده‌‌ي آن است كه انحلال نظام ساساني، دستاوردهاي فرهنگي زرتشتيان را از دايره‌ي بسته‌ي موبدان بيرون آورد و دستاوردهاي علمي گذشته را پايه‌ي تحولات جديد ساخت. در اين ميان دو حوزه‌ي دانش بيش از هر حوزه‌ي ديگري توانستند از ميراث زرتشتي بهره‌گيري كنند: نخست دانشِ پزشكي كه با سنت غني جندي‌شاپور در پيوند است و ديگري فلسفه و حكمت كه نمونه‌ي بارز انتقال آن در آثار سهروردي قابل مشاهده است. اهداف پژوهش:1. بررسي حوزه‌‌هاي دانش در ايران زرتشتي پيش از اسلام.2. بررسي خدمات فرهنگي انديشه‌ي زرتشتي در ايران دوره‌ي اسلامي. سؤالات پژوهش:1. چه حوزه‌هاي دانشي از ايران پيش از اسلام به ايران پس از اسلام انتقال پيدا كردند؟2. تأثيرات فرهنگي حوزه‌ي زرتشتي در دوره اسلامي به چه صورت بوده است؟