جستاري در معناي مغفول لغت «اعتداد» با تكيه بر متون نثر فارسي

بيشترين سهم وام‌واژه‌ها يا لغات دخيل در زبان فارسي، به لغات عربي اختصاص دارد. اغلب اين لغات پس از ورود به زبان فارسي، معني يا معاني اصلي خود را حفظ كرده‌اند، اما برخي ديگر نيز در اثر تحول يا گسترش معنايي، معني جديد يافته‌اند؛ به عبارت ديگر، فارسي‌زبانان معني آن‌ها را براساس نياز خود تغيير داده‌اند. يافتن معاني جديد اين لغات و واردكردن آن‌ها به فرهنگ‌هاي لغت فارسي امري ضروري است كه مي‌تواند به محققان زبان و ادبيات فارسي، مخصوصاً پژوهشگران حوزۀ تصحيح و شرح متون كمك شاياني نمايد. يكي از اين لغات عربي كه در زبان فارسي بويژه در متون نثر فنّي و منشيانه، تحول معنايي يافته است واژۀ «اعتداد» است. در اين متون، «اعتداد» علاوه بر كاربرد در معاني رايج، در معني «شادماني و شادي‌كردن» به كار رفته است؛ معناي مغفولي كه تاكنون هم از ديد فرهنگ‌نويسان پنهان مانده است و هم شارحان و مصححان متون به آن نپرداخته‌اند. در اين مقاله، پس از بررسي چند متن نثر فارسي و با تكيه بر نثرهاي فنّي و منشيانه مثل كليله و دمنه، عتبۀالكتبه، التوسل الي الترسّل، نامه‌هاي رشيد وطواط، غرۀ‌الالفاظ و نزهۀ‌الالحاظ و ...، به معناي مغفول لغت «اعتداد» پرداخته شده است. روش كار در اين پژوهش بر يافتن و استخراج شواهد از اين متون و تحليل و استنتاج داده‌ها استوار است. نتيجۀ تحقيق نشان مي‌دهد كه لغت «اعتداد» در متون نثر فارسي، بارها در معني «شادماني و شادي‌كردن» و مترادف و معطوف با لغات «اهتزاز، تبجّح، استبشار، بهجت، ارتياح و ...» به كار رفته است.