نگاهي به زندگي علمي دانشمندان بزرگ ايران و جهان (بخش اول)

مطالعه زندگي‌نامه دانشمندان بزرگ كمك بسياري به شناخت مسير فكري آنها مي‌كند كه مي‌تواند در زندگي علمي و شيوه‌هاي تحقيقاتي پژوهشگران جديد تأثيرگذار باشد. همانطور كه ياد مي‌گيريم چگونه افراد به اكتشافات جديدي دست مي‌يابند، روش‌هاي جديدي از تفكر را مي‌آموزيم كه مسير كشف جديد را هموار مي‌كند. علاوه‌بر اينكه از تاريخ علم مطلع مي‌شويم، در مورد دانشمندان بزرگي مي‌خوانيم كه خارج از قوانين علمي مرسوم فكر مي‌كردند. همچنين مشاهده مي‌كنيم كه چگونه علم از فرهنگ تأثير مي‌پذيرد. در اين مطالعه زندگي‌نامه محمد بن زكرياي رازي و بوعلي سينا، دو دانشمند بزرگ ايراني و دو تن از دانشمندان بزرگ غربي، نيوتن و پاستور مورد بررسي قرار گرفته است. در اين متن سعي شده است علاوه‌بر ذكر اكتشافات و اختراعات اين دانشمندان بزرگ به نكات برجسته اخلاقي آنها پرداخته شود. بعضي از آراء و افكار اين دانشمندان به‌صورت مجمل بيان مي‌شود: رازي اولين طبيبي است كه خود را از قيد عقايد رها ساخته و آنچه در عمل و آزمايش به‌نظر صحيح مي‌رسيده انتخاب و آنچه در عمل نادرست بوده، رد نموده است. او در هزار و پنجاه سال قبل كارهاي آزمايشگاهي را در علوم طبيعي (مخصوصاً طب و شيمي) وارد كرده است. رازي يكي از پيشگامان دانش كيميا بوده همانطور كه كتابي تحت عنوان الاسرار يا رازهاي صنعت كيميا نوشته است. نظر رازي درباره حيوانات و گياهان و موجود زنده بر اين است: آزردن موجودي زنده روا نيست مگر آنكه رنجي شديدتر را از او دور كرده باشيم. از موضوعات مهم در زمان ويروس كرونا اين است كه اولين قواعد قرنطينه و بهداشت را ابن‌سينا در خصوص بيماري طاعون اعلام نمود ازجمله: دست‌ها را بشوئيد با آب و سركه، در خانه بمانيد، به مسجد نرويد، فاصله‌ها را نگه داريد، مغازه‌ها بسته شوند، فقط مغازه‌هاي مواد غذايي و مايحتاج اصلي مردم باز باشد. از مهم‌ترين راهنمايي‌هاي او اين بود كه بهداشت را كاملاً رعايت نماييد اما از طاعون نترسيد. ترس موجب مي‌شود كه طاعون سراغ شما بيايد. از آراء و عقايد ابن‌سينا اين بود كه تعصب در علم و فلسفه مانند هر تعصب ديگر نشانه خامي و بي‌مايگي است و هميشه به زيان حقيقت تمام مي‌شود. نيوتن اعلام نموده است كه بيشترين اكتشافات خود را در دوران هجده ماهه‌اي كه به‌دليل شيوع بيماري طاعون در قرنطينه بود به دست آورد و تا ساليان بعد از اين دوران با عنوان دوران زرين نام مي‌برد. از ديگرجملات نيوتن: هرگز نمي‌توان با آدم‌هاي كوچك كارهاي بزرگ انجام داد. پاستور به دست آورد‌هاي چشمگيري از قبيل ماده ضدعفوني كننده براي اتاق و وسايل جراحي، واكسن سياه زخم و واكسن هاري دست پيدا نمود كه بي‌شك زندگي بشر را متحول ساخت و پس از وي نيز اصول پايه‌گذاري توسط او نيز در اختيار ديگر دانشمندان قرار گرفت و در درمان تيفوس، وبا، ديفتيتري و تب زرد بسيار مؤثر بود. از جملات ارزشمند پاستور: نقش موجودات بي‌نهايت ريز در طبيعت، بي‌نهايت بزرگ است .اين عنوان مقاله به صورت پياپي منتشر خواهد شد كه در اين شماره بخش اول آورده شده است.