بررسي تحليلي و تطبيقي بازگشت ادبي ايران و مكتب نئوكلاسيسيم اروپا

محور اصلي اين پژوهش، بحث بازگشت ادبي ايران و مقايسة آن با مكتب نئوكلاسيسيم (Neoclassicism) اروپاست. تتبع شاعران ايراني از شيوة شاعران سبك خراساني و عراقي كه از نيمة دوم سدۀ دوازدهم آغاز شد و تا اوائل سدۀ چهاردهم ادامه يافت، بازگشت ادبي نامگذاري شد. نئوكلاسيسيم نيز نوعي رويكرد در تاريخ ادب اروپاست كه اديبان تحت تأثير آثار فاخر كلاسيك يونان و روم به خلق آثار مي‌پردازند. نخستين نشانه‌هاي نئوكلاسيسيم در ايتاليا (14م) ديده شد؛ امّا دوران نضج آن در فرانسه (17م) است و تا سدۀ هجدهم ميلادي دوران اوج خود را سپري كرد. ازآنجاكه هر دو جنبش ادبي به نوعي بازگشت به گذشته است، برآنيم به اين پرسش پاسخ دهيم كه چرا بازگشت ادبي ايران به ايجاد سبكي نو مانند مكتب نئوكلاسيسيم منجر نشد. با بررسي‌هاي صورت‌گرفته در نمونه‌هاي شعري بازگشت ادبي و نئوكلاسيك درمي‌يابيم از عوامل مهم در موفقيت يا عدم موفقيت دو جنبش مذكور در نوزايي و خلق آثار متفاوت نسبت به آثار گذشته، تفاوت در موقعيت فكري، فرهنگي و اجتماعي است. شاعران بازگشت ادبي ايران به‌دليل فقدان پشتوانۀ معرفت‌شناسانۀ قوي، زوال انديشۀ فلسفي، نبود مراكز ادبي جهتدهنده و رعب و وحشت در برابر هجوم تمدن غرب در نسل پاياني اين شاعران در تحول و نوزايي شعر به موفقيت چشمگيري نائل نشدند، امّا نويسندگان دورۀ نئوكلاسيك با بهره‌مندي از ساختار نظام انديشه‌مند و تغيير در تمام نهادهاي مرتبط فرهنگي و اجتماعي به استقلال سبك و نوزايي دست يافتند.