تعيين محتوي و ارزيابي خطر بالقوه بوم‌شناختي هيدروكربن‌هاي آروماتيك چندحلقه‌اي (PAHs) در خاك سطحي اطراف مجتمع دفع و پردازش پسماند جامد شهري آرادكوه تهران

هيدروكربن‌هاي آروماتيك چندحلقه‌اي (PAHs) آلاينده‌هاي فراگير با قابليت ناهنجاري‌زايي، جهش‌زايي و سرطان‌زايي هستند كه وجود آن‌ها در محيط و يا قرار گرفتن در معرض آن‌ها مي‌تواند خطرات بالقوه‌اي را براي محيط‌زيست و سلامت انسان بدنبال داشته باشد. بنابراين، اين مطالعه با هدف شناسايي، تعيين مقادير و ارزيابي خطر بوم‌شناختي PAHها در نمونه‌هاي خاك سطحي در مجاورت مجتمع پردازش و بازيافت آرادكوه تهران در سال 1399 انجام شد. بدين منظور، 30 نمونه خاك سطحي از 10 ايستگاه نمونه‌برداري در مجاورت مجتمع آرادكوه جمع‌آوري شد. پس از استخراج آناليت‌ها، از روش كروماتوگرافي گازيطيف‌سنجي جرمي (GCMS) براي شناسايي و تعيين محتوي تركيبات PAH در نمونه‌ها استفاده شد. نتايج نشان داد كه، مجموع غلظت 16 هيدروكربن آروماتيك شناسايي شده از 863 تا 1384 ميكروگرم در كيلوگرم با ميانگين 1123 ميكروگرم در كيلوگرم متغير بود. از طرفي، تركيبات كرايسن و بنزو (جي،اچ،آي) پريلندر نمونه‌هاي خاك فاقد خطر بوم‌شناختي و ساير تركيبات واجد خطر بوم‌شناختي متوسط بودند. از طرفي، با توجه به مقادير محاسبه شده  RQ∑PAHs(MPCsكه براي همه ايستگاه‌هاي نمونه‌برداري كوچك‌تر از 800 بود، نتيجه گرفته شد كه خطر بوم‌شناختي مربوط به مجموع مقادير 16 تركيب PAHنمونه‌هاي خاك در همه ايستگاه‌ها در دسته خطر متوسط 2 بود. نتايج مقايسه ميانگين مقادير تركيبات PAH شناسايي شده در نمونه‌ها با بيشينه رواداري (MAC) سازمان حفاظت محيط‌زيست ايران نشان داد كه بجز در مورد تركيبات بنزو (آلفا) آنتراسن (B(a)A) و بنزو (جي،اچ،آي) پريلن (B(ghi)p )، ميانگين غلظت ساير تركيبات PAH كوچك‌تر از حد مجاز بوده است. علاوه بر اين، ميانگين محتوي همه تركيبات PAH شناسايي شده در نمونه‌هاي خاك سطحي منطقه مورد مطالعه از بيشينه رواداري وزارت بهداشت آلمان كوچك‌تر بود. به طور كلي، با توجه به مخاطرات هيدروكربن‌هاي آروماتيك چندحلقه‌اي بر سلامت محيط و انسان، نسبت به شناسايي، تعيين محتوي، منشاء‌يابي و نظارت منظم و دوره‌اي اين تركيبات در محيط و كنترل منابع توليد آن‌ها به منظور حفظ سلامت شهروندان توصيه مي‌شود.