سنجش معناي خصوصيات مسكن با بهره‌گيري از روش ساختار معاني، مورد مطالعاتي: مسكن مهر انديشه (پيله سحران) اردبيل

ابعاد كمي مسكن مدت‌ها مورد توجه طراحان و سياست‌گذاران مسكن گروه كم‌درآمد بوده است. اين مسأله در حالي است كه توجه به ابعاد كيفي و نقش ساكنان در تعيين اين ابعاد در بسياري از مطالعات مورد غفلت واقع شده است. هم‌شكلي مسكن در نقاط مختلف، ساخت مسكن حداقلي تيپ بدون توجه به تفاوت‌هاي فرهنگي و جايگزيني موضوعات اقتصادي به جاي توجه به كيفيت‌هاي زندگي، گوياي كم‌ترين توجه به ابعاد كيفي مسكن اين گروه‌هاي فرهنگي مي‌باشد. يكي از مفاهيم كيفي كه مورد توجه محققان مسكن قرار گرفته است، «معناي مسكن» از ديد ساكنان و شناسايي مؤلفه‌هاي تعريف‌كننده آن در حوزه مطالعات محيط رفتار است. با توجه به اهميت معنا در شكل‌گيري ارتباط ميان فرد و محيط مصنوع، پژوهش حاضر روابط فرد با خصوصيات معنادار محيط را مورد توجه قرار مي‌دهد و به ارزيابي معناي مسكن از طريق شناسايي معناي خصوصيات فضاي داخلي مسكن و رابطه افراد با آن خصوصيات مي‌پردازد. به اين منظور مطالعه‌اي موردي در پروژه 168 واحدي مسكن مهر انديشه شهر اردبيل صورت گرفت. در اين مطالعه از روش «ساختار معاني» به‌عنوان رويكردي از پژوهش كيفي با تكنيك‌هاي عكس‌برداري، مشاهده ميداني و مصاحبه نيمه‌ساختار يافته نردباني استفاده شد. چارچوب مفهومي پژوهش تحت مدل وسيله هدف گاتمن (1982) و سطوح معاني راپاپورت (1988)، پيامدها و معاني حاكم بر خصوصيات را در قالب گزاره‌هاي «خصوصيت، كاركرد آشكار، كاركرد پنهان» تشريح مي‌نمايد. براي اطمينان از دريافت اطلاعات لازم، مفهوم اشباع نظري تعيين‌كننده تعداد نمونه‌ها، مصاحبه‌ها و دريافت داده‌ها بود. بر اساس نمودار ساختار زنجيره‌اي ارزش، خصوصيات مسكن به‌طور عمده تحت تأثير معني «زندگي لذت‌بخش» قرار دارند. پيامدهاي ديگر، معاني همچون «روابط اجتماعي»، «استقلال»، «خلوت» و «پيوند با طبيعت» را در مسكن مهيا مي‌كنند. نتايج پژوهش علاوه بر ارائه يك چارچوب ساختار يافته براي مطالعه معناي خصوصيات مسكن، بر ارزش‌هاي اساسي ساكنان و معاني پنهان در رابطه با اين خصوصيات تأكيد دارد.