واكاوي تدوين برنامه درسي در آموزش عالي ايران

The Analysis of Curriculum Development in Iran’s Higher Education

گام اصلي در تهيه يك سند راهبردي جامع براي تدوين برنامه درسي اثرگذار، شناخت برنامه درسي در آموزش عالي ايران از تمام زواياي آن براي موفقيت دانشگاه­ ها، پيرو اختيار تفويض شده درباره تدوين برنامه ­هاي درسي، است. پژوهش حاضر با هدف واكاوي تدوين برنامه درسي در آموزش عالي ايران با رويكرد نظريه داده­ بنياد و گروه كانوني انجام شد. براي اين منظور، با 31 نفر از صاحبنظران به شيوه نمونه­ گيري هدفمند با رويكرد زنجيره­اي و همچنين در اجراي پنل گروه كانوني به­ منظور مصاحبه گروهي نيمه­ ساختار يافته با 14 (58N=) نفر مصاحبه فردي عميق نيمه­ ساختارمند صورت گرفت. مبتني بر مدل پارادايمي، مهم­ ترين عوامل علّي شامل توسعه و بلوغ دانشگاه ­ها، ضعف عملكرد در ساختار تدوين، دانشگاه و كميته ­هاي برنامه ­ريزي، ضعف فرايند تدوين و بازنگري و آيين ­نامه­ ها بود؛ مطابق با شرايط زمينه­ اي، وضعيت موجود گواه ضعف عملكرد دانشگاه­ ها، نبود انگيزه كافي در دانشجويان، استادمحور بودن برنامه ­هاي درسي و نبود چارچوب مناسب و كاربردي تدوين است؛ عوامل مداخله­ گر مانند نوع اقتصاد حاكم بر جامعه، وضعيت دانش ­آموختگان آن و بازار كار، در اين تفويض اختيار نقش مؤثري داشته ­اند. درنهايت، تحت تأثير اين شرايط و عوامل، خبرگان راهبردهاي مؤثري را كه به پيامدهاي مثبتي در سطح خرد و كلان آموزش عالي منجر خواهند شد، پيشنهاد كردند.

The main step in preparing a comprehensive strategic document for the development of an effective curriculum is to recognize the curriculum in Iranian higher education from all its angles for the success of universities, according to the delegated authority regarding the development of curricula. The present study was conducted with the aim of explore the development of curriculum in Iran's higher education by means of the grounded theory and the focus group approach. For this purpose, in-depth semi-structured individual interviews with 31 experts were used by purposive sampling with a chain approach. In the focus group panel, in-depth semi-structured group interviews were conducted with 14(N=58) individuals. Based on the paradigm model, the most important causal factors included the development and growth of universities, poor performance in the developing structure, universities and planning committees, weak developing and revision process, and regulations. According to the contextual conditions, the current situation proved the poor performance of universities, lack of sufficient motivation in students, faculty-centered curricula and lack of appropriate and practical framework for development. Interfering factors such as the type of economy that governs society, the situation of its graduates and the labor market, have played an effective role in this delegation. Finally, under the influence of these conditions and factors, effective strategies that will lead to positive consequences at the micro and macro levels of higher education were suggested by experts.