ارزيابي ديدگاه رونالد باكلي در مشابهت‌سنجي ريخت‌شناسي قصه‌هاي پريان و احاديث اماميه

نظريه ريخت‌شناسي پراپ، الگويي كارآمد در تحليل داستان‌ها محسوب مي‌شود كه در پي كشف نظام حاكم بر ساختار زبانِ حكايات است. اين الگو بر آن است تا ثابت كند قصه‌ها با وجود اختلاف‌ها از ساختاري واحد تبعيت مي‌كنند. فولكلورشناسان الگوي پراپ را در ساير فرهنگ‌ها به مثابه خوانشي علمي كارآمد دانسته و بر توصيف قصص بر پايه توجه به كنش‌ها و خويش‌كاري‌ها تأكيد ورزيده‌اند. هم‌سازواري دين و قصه موجب شد، برخي دانشوران به تحليل ساختاري داستان‌هاي ديني بپردازند. از جمله ايشان، رونالد باكلي است كه الگوي ريخت‌شناسي را در «مجموعه روايي تقابل امام صادق(ع) با منصور عباسي»، با تحليلي ساختارگرايانه مطابقت مي‌دهد. حاصل پژوهش وي هم‌گون‌پنداري ساختار و محتواي احاديث با قصه‌هاي پريان بوده، كه باتوجه به شاخصه‌هاي «افسانه‌ها» در فرهنگ عامه، گزاره «تنزل‌دهي منزلت احاديث تا حدّ افسانه‌هاي خيالي» را به اذهان متبادر مي‌سازد. نتيجه ثانويه اين ديدگاه نيز باورمندي به عدم اصالت احاديث و وجود پديده جعل در آن‌ها را به دست مي‌دهد. پژوهش حاضر ضمن بررسي و نقد اين انگاره بر مبناي روش كتابخانه‌اي در گردآوري داده‌ها، ميزان بازتاب الگوي ريخت‌شناسي را در اين مجموعه روايي سنجيده، به مطابقت‌ها و تفاوت‌ها توجه مي‌دهد و در نتيجه خوانش باكلي از تحليل ريختاري احاديث اماميه را مردود دانسته است.