اعتبارسنجي روايت «توبه آدم با توسل به پنج تن» و پيوند آن با عقايد زيديه

دسته‌اي از روايات، پذيرش توبه حضرت آدم (ع) را نتيجه توسل او به حضرت محمد و آل او (ع) دانسته‌اند. روايتي منسوب به پيامبر اكرم (ص) در دو مصدر زيدي كوفي از توسل آدم (ع) به اهل‏بيت با عنوان «پنج‌تن» ياد كرده است. اعتبارسنجي اين روايت و تبيين امكان ارتباط آن با عقايد زيديه، مسئله نوشتار پيش روست. بدين منظور با كاربست روش‏هاي نقد حديث در سنت اسلامي به سنجش مصدر، سند و متن روايت پرداخته و بر پايه تحليل داده‌هاي برآمده از آن، امكان پيوند اين روايت با عقايد زيديه بررسي شده است. شناسايي آسيب‌هايي چون تفرد در مصادر زيدي كوفي، روي‌گرداني محدثان سده‌هاي ميانه و متقدم از نقل، وجود راويان ضعيف و ناشناخته در طرق انتقال و كاربرد اصطلاح «پنج‌تن» كه پديداري و رواج آن متأخر از عهد نبوي است، اعتبار روايت را به چالش مي‌كشد. برجستگي بوم حديثي كوفه در نقل اين روايت با توجه به شرايط فرهنگي ـ ديني آن، توجه زيديان به اعمش به مثابه حلقه مشترك روايت و منزلت بي‌بديل اصحاب كساء در ديدگاه زيديه، نشانه‏هايي از ارتباط نقل و نشر اين هيئت از روايت با زيديان كوفه فراهم مي‌آورد.