بررسي استراتژي‌هاي تطبيقي براي مديريت منابع آب كشاورزي تحت تغيير اقليم در حوضه آبريز رودخانه هليل‌رود

به دليل ماهيت چندبعدي و چند مقياسي مديريت آب و تغيير اقليم، به ادغام ابزارهايي براي تحليل اثرات و سازگاري نياز است. در اين راستا، در مطالعه ي حاضر به منظور ارزيابي اثرات بالقوه تغيير اقليم و راهبردهاي تطبيقي بر كشاورزي آبي در حوضه رودخانه هليل رود از يك مدل با لحاظ مسائل اقتصادي و هيدرولوژيكي استفاده شده است. در اين چارچوب، يك مدل بهينه يابي چندهدفه اقتصادي مزرعهبنيان با مدل هيدرولوژيكي WEAP تلفيق شده است كه مي تواند سيستم‌هاي اجتماعياقتصادي، زراعي و هيدرولوژيكي را به شيوه اي فضايي و صريح كه تمامي ابعاد و مقياس هاي مربوط به تغيير اقليم را در بر مي گيرد، نشان دهد. براي اين منظور تعدادي مزرعه نماينده انتخاب و مدل بهينه يابي چندهدفه در قالب نرم‌افزار GAMS براي مزارع منتخب اعمال و سپس از نرم‌افزار WEAP و ابزار MABIA براي شبيه سازي هيدرولوژيكي سطح حوضه بهره گرفته شد. نتايج حاصل از شبيه‌سازي سناريوي تغيير اقليم A2 و برداشت متوازن آب زيرزميني (سناريوي تركيبي) بر وضعيت هيدرولوژيكي و اقتصادي سطح حوضه نشان داد كه عملكرد محصولات، آب در دسترس و قابليت اطمينان تأمين تقاضاي آب مناطق در مقايسه با سناريوي پايه كاهش، نياز خالص آبي محصولات و تقاضاي آب تأمين نشده مناطق افزايش و درآمد زارعين در افق بلندمدت در مقايسه با سناريوي پايه براي واحدهاي بالادست بين 10 تا 37 درصد، مياني بين 24 تا 47 درصد و پايين دست بين 30 تا 50 درصد كاهش پيدا مي كند. اما، بكارگيري اقدامات و راهبردهاي تطبيقي مناسب با هر منطقه مي تواند اثرات تغيير اقليم بر شرايط هيدرولويكي به ويژه براي مناطق پايين دست و بر شرايط اقتصادي به ويژه براي مناطق بالادست را تعديل كند. در پايان، نتايج اتخاذ تركيبي از راهبردهاي تطبيقي استفاده از سيستم مناسب انتقال آب، سامانه هاي آبياري مدرن، افزايش كشت محصول زعفران و اعمال كم آبياري برخي از محصولات به صورت همزمان نشان داد كه تقاضاي آب تأمين نشده در حد زيادي كاهش و بازده برنامه اي كل بخش كشاورزي حدود 68 درصد در مقايسه با شرايط پايه تحت تغيير اقليم افزايش مي يابد.