نگاهي آسيب شناختي به تراجم نويسي اسلامي؛ بررسي موردي دوانگاري يك شخصيت

هدف پژوهش حاضر، نگاهي آسيب‌شناختي به تراجم‌نويسي اسلامي؛ با تمركز بر بررسي موردي دو انگاري يك شخصيت است. دو انگاري يك شخصيت، يكي از آسيب‌هاي نوشته‌هاي رجالي و تراجم‌نگاري‌ها به‌شمار مي‌آيد كه احتمالاً با نگرشي سهل‌انگارانه در برخي از نوشته‌هاي تراجم‌نويسان گنجانده شده است. در اين ميان آخوند ملا ابوطالب سلطان آبادي، يكي از چهره ديني عصر، از كساني است كه در كتاب «طبقات اعلام الشيعه» و «اعيان الشيعه» در زمره دو انگاري قرار گرفته است. تراجم نويساني چون شيخ آقا بزرگ تهراني و علامه محسن امين، شرح زندگي او را در تراجم خود آورده‌اند. ازاين‌روي، سوال اصلي پژوهش اين است كه آيا آقا بزرگ تهراني و علامه محسن امين در بررسي و تدوين شرح حال آخوند ملا ابوطالب سلطان آبادي با دوانگاري شخصيت روبه‌رو شده‌اند؟ نتايج بررسي‌هاي انتقادي نشان داد كه علامه محسن امين و آقا بزرگ تهراني با اثرپذيري برخي از اطلاعات پيشيني و قراين غير منطبق، در ذكر تحولات زندگي آخوند ملا ابو طالب سلطان آبادي گرفتار دو انگاري شده و شرح احوال دو نفر را ذكر كرده‌اند، در حالي‌كه در عينيت تاريخي يك شخصيت واقعي با چنين مشخصاتي وجود دارد.