بررسي تطبيقي معماري و شعر در عصر صفوي بر پايه پيچيدگي‌هاي سبك‌ شناختي آن

بيان مسأله: بنيادي‌ترين وجه مشترك معماري و شعر، خيال است. اين بنياد مشترك در طول تاريخ سبب ارتباط شگرف و مشترك معماري و ادبيات شده است. در اين مقاله ضمن بررسي تغييرات و تحولات فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي در عصر صفوي، سعي شده تا با يك مقايسه تطبيقي، اثرپذيري و اثرگذاري سبك‌هاي معماري و شعر بر هم در آن دوره مشخص شود. در اين بين، سبك‌شناسي در حوزه‌هاي معماري و شعر در دوره مورد نظر انجام شد و ويژگي‌ها و اصول منبعث از معماري و شعر بر پايه اصول ساختار دهنده آن‌ها استخراج شد. در ادامه، روند تاريخي و تكاملي دوره صفوي در معماري و شعر بيان شد. در مواردي، بررسي‌ها كمي قبل‌تر از دوره صفويه صورت گرفته، زيرا به نحو بارزي در هنر عصر صفوي اثر گذار بوده و متجلي شده است. سوال تحقيق: ساختار سبكي معماري و شعر در دوره صفويه چگونه است؟. آيا تطبيق سبكي معماري و شعر در عصر صفوي امكان پذير است؟ اهداف تحقيق: مقاله حاضر حاصل تحقيق ميان رشته‌ايي بين دو رشته معماري و ادبيات است كه با جست و جو در حوزه‌هاي عيني هر دو پديده، در صدد شناسايي حوزه‌هاي ذهني حاكم بر عصر صفوي است. تحقيق پيش‌رو به دنبال بررسي تطبيقي معماري و شعر بر اساس سبك‌شناسي آن‌دو در عصر صفوي است. روش تحقيق: روش تحقيق در پژوهش پيش‌رو توصيفي تحليلي و رهيافت كلي مقاله كيفي است. راهبرد مقاله در آن جا كه به جريان‌هاي فكري، اجتماعي و ... و انديشه‌اي حاكم بر عصر صفوي مي‌پردازد، تفسيري تاريخي است و آن جا كه به بررسي مكاتب هنري شعر و معماري از جريان انديشه‌اي مي‌پردازد، از راهبردي تطبيقي و راهكاري و مقايسه‌اي بهره برده است. مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: نتايج كلي حاكي از آن است كه با عنايت به اين مطلب كه دو جريان غالب ايدئولوژيك و غير ايدئولوژيك در عصر صفوي وجود داشته است؛ به لحاظ سبك‌شناسي، معماري و شعر در دوره صفوي در دو دسته، يكي در مسير منظم و تكاملي و نقطه اوج سبك آذري يا عراقي، در پيوند با ايدئولوژي عصر صفوي و بازگشت به هويت ايراني و دسته ديگر، برگرفته از نگاه مردم به سبك اصفهاني جاي مي‌گيرند.