تذكره الأولياء و البياض‌ و السواد

عطّار نيشابوري در تذكره الأولياء از منابعي استفاده كرده كه غالباً به زبان عربي بوده است. شفيعي كدكني، مصحّحِ تازه‌ترين چاپِ تذكره الأولياء در مقدمّۀ كتاب، يازده اثر را به‌عنوان منابع اصلي عطار معرفي كرده، كه يكي از آن‌ها، كتاب البياض و السّواد خواجه عليِ حسن سيرجاني است. در اين مقاله، با توجه به قرائن برون‌متني و درون‌متني دربارۀ چگونگي و ميزان استفاده عطار از بياض و سواد بحث شده است. همچنين، در يك بررسيِ تطبيقي بين اقوال مشايخ تصوّف در تذكره الأولياء و البياض و السواد و ساير منابع اصلي تذكره، ميزان و چگونگي استفادۀ عطّار از اين كتاب مشخص شده است. حاصل اين مقايسه كشف حدود 550 قول و حكايت مشترك در اين دو كتاب است كه 94 موردِ آن‌ها منحصراً در البياض و السواد ديده مي‌ شود. در پايان، نتايج پژوهش در جدولي ارائه شده است.