ارزيابي روابط علّت-معلولي نوبت‌كاري، استرس و رضايت شغلي با سطح سلامتي شغلي بر اساس روش ديمتل فازي: يك مطالعه مقطعي

مقدمه: كاهش سطح سلامتي نيروي كار يكي از چالش‌هاي مهم در صنايع مي‌باشد. مطالعات مختلف نشان داده اند كه ميزان بهره‌وري در صنايع با سلامتي نيروي شغلي داراي ارتباط معني دار مي باشد. بعلاوه، سلامتي كاركنان در محيط هاي شغلي مي تواند تحت تاثير متغيرهاي مختلف مانند استرس شغلي، رضايت شغلي و همچنين كار در شيفت هاي غيرمتداول قرار گيرد. مطالعه حاضر با هدف تجزيه و تحليل روابط علّت معلولي پارامترهاي نوبت‌كاري‌، استرس شغلي، رضايت شغلي با سطح سلامتي در يك صنعت پتروشيمي صورت گرفته است.روش كار: اين مطالعه مقطعي در سال 1396 اجرا شد. نمونه مورد مطالعه شامل 20 نفر از خبرگان HSE بودند كه بر اساس نمونه‌گيري هدفمند قضاوتي انتخاب و به مطالعه وارد شدند. براي جمع آوري داده‌ها از ابزار پرسشنامه ماتريسي 4 ×4 تشكيل شده از 4 متغير اصلي شامل نوبت‌كاري، استرس، رضايت شغلي و سطح سلامتي استفاده شده است. تجزيه‌وتحليل داده ها با استفاده از نرم افزار متلب و روش ديمتل فازي انجام شد. همچنين براي هر متغيرمورد ارزيابي دو مقدار كليدي D+R و DR به دست آمد كه به ترتيب ميزان تعامل و نوع تعامل متغير با ساير متغير‌ها را نشان مي‌دهند. يافته ها: 60.0%از خبرگان شركت كننده در اين مطالعه مرد و 40.0% نيز زن بودند. تنها 10.0% اين افراد داراي تحصيلات دكتر بودند. بعلاوه، ميانگين سن و سابقه كاري افراد مورد مطالعه به ترتيب 9.34 ±39.64 و 7.10 ±10.22 سال بود.نتايج نشان داد پارمترهاي نوبت‌كاري، استرس و رضايت شغلي به دليل مثبت بودن مقادير DR به ‌عنوان عوامل اثرگذار و متغير سلامتي شغلي با كسب مقدار منفي D R، به عنوان عامل اثرپذير مي‌باشد. بعلاوه اين نتايج نشان داد كه ميزان تاثير اين پارامترها بر سلامتي با دو مكانيسم مستقيم و غيرمستقيم مي‌باشد. نتيجه گيري: نتايج بكارگيري روش ديمتل فازي بيانگر اين بود كه سلامت شغلي در محيط‌هاي صنعتي بزرگ مي‌تواند تحت تاثير پارامترهاي مختلف با اندازه اثر متفاوت قرار گيرد، لذا توجه به بر هم ‌كنش اين فاكتورها در تحليل سلامتي و عوامل موثر بر آن بسيار مهم مي‌باشد. بنابراين، سطح سلامتي در محيط اي صنعتي پرچالش مانند صنايع پتروشيمي مي تواند تحت تاثير نوبت‌كاري به عنوان يك علت ريشه‌اي قرار گيرد. اين علت ريشه اي در كنار رضايت شغلي اثر معني‌داري بر افزايش سطح استرس و كاهش سطح سلامتي دارند. بر اين اساس، هر گونه اقدام براي افزايش سطح سلامتي بايستي بر بهبود الگوهاي نوبت‌كاري و افزايش سطح رضايت شغلي كاركنان به عنوان علل ريشه‌اي و موثر بر سطح سلامتي متمركز شود.