بررسي طرحواره‌هاي تصويري «رحمه» در قرآن بر مبناي رويكرد زبان‌شناختي جانسون

طرحواره‌هاي تصويري از مهم‌ترين زيرساخت‌هاي معناشناسي شناختي است كه اولين بار توسط مارك جانسون مطرح شد. موضوع طرحواره‌ها حول محور جسمانيت مفاهيم انتزاعي مي‌چرخد و اين فرآيند جسمي‌شدگي منجر به پيچيدگي مفهومي نظام ذهن مي‌شود. طرحواره‌هاي متنوع تصويري يكي از مهم‌ترين ابزار‌هاي زبان‌شناختي در راستاي ترسيم، عينيت‌سازي، و برجسته‌نمايي مفهوم ذهني «رحمه» به عنوان يكي از پرتكرارترين مفاهيم ذهني در قرآن است كه طي جسمي‌شدگي قابليت‌هاي ملموسي يافته‌ است. در اين‌پژوهش تلاش بر اين است تا به شيوه توصيفيتحليلي و بر اساس ديدگاه مارك جانسون، مفهوم «رحمه» را در اين نظام تصويري بررسي نماييم. نتايج نشان مي‌دهد كه مفهوم انتزاعي «رحمه» از گسترۀ وسيع معنايي برخوردار است و بر باران، بخشش، بهشت، رسالت نبوت، دين اسلام، ثواب و پاداش، قرآن، و نعمت‌هاي مادي و معنوي دلالت مي‌كند. رحمت خداوند به مثابۀ مظروفي است كه گاه خداوند متعال از ظرف نامحدود رحمت خويش، نعمت‌هاي خاص را به بندگان مخلص مي‌بخشد؛ از سوي ديگر «رحمه» هم‌چون مظروفي مسير نزولي را از سوي آسمان و علو درجات به سوي زمين مي‌پيمايد. رحمت ويژۀ خداوند توانايي بالقوه خداوند است و همانند جسمي فيزيكي توانايي اعمال قدرت دارد؛ بدين‌گونه كه منجر به هدايت مومنان و يا مانع از رسيدن عذاب جهنم به آن‌ها مي‌شود.