بررسي بن‌مايه‌ي اسب‌دزدي و پيوند آن با باران و باروري در ادب حماسي

دنياي اسطوره و افسانه، دنيايي پررمزوراز و لب‌ريز از اسرار ناگشوده است كه از سدۀ نوزدهم به بعد، با ظهور روي‌كردهاي مختلف اسطوره شناسي، كوشش شد كه پرده از فروبستگي هاي دنياي اسرارآميز اسطوره ها بگشايند و ژرف ساخت نمادين آن ها را بنمايند. در اين جستار، بنا بر روي‌كرد توصيفي تحليلي، اسپ، يكي از بن مايه هاي اسرارآميزي كه در گسترۀ اساطير نمودي نمايان دارد، در حماسه هاي منظوم و منثور بررسي شد و محقق گشت كه اسب در اساطير و متون حماسي منظوم و منثور، گاهي در كنار گاو و زن، نماد باران است. در اختيار داشتن آن برابر با در دست داشتن باران و از دست دادن آن برابر با نباريدن باران است. اسب هايي مانند رخش و شب رنگ بهزاد، گاه به‌وسيلۀ اهريمنان دزديده مي شوند و يكي از خويش كارهاي مهم ايزدان يا پهلوانان، برگرداندن اين اسب ها به سرزمين ايران است؛ چنان‌كه دو اسب يادشده گاه به سرزمين توران برده مي شوند كه با توجه به قراين متعدد، مي توان چنين استنباط كرد كه اسب دزدي نيز مانند دزديدن گاو و زن در اسطوره و باورها نماد باران دزدي و برگرداندن آن، نماد باران آوري است.