نقش كرم‌هاي خاكي (ايزينيا فتيدا) در فراهمي زيستي خاك‌هاي آلوده به فلزات سنگين

كرم‌هاي خاكي موجودات زنده مفيد خاك هستند كه به‌طور معمول در مطالعات زيست‌محيطي و سميت شناسي زيستي استفاده مي‌شوند. از اين‌رو مطالعه حاضر با هدف نقش كرم‌هاي خاكي ايزينيا فتيدا در فراهمي زيستي فلزات روي و مس خاك‌هاي آلوده انجام شد. بدين منظور اين تحقيق روي يك خاك آلوده كه از معدن آهنگران در 26 كيلومتري شهرستان ملاير و زمين‌هاي اطراف آن نمونه‌برداري شده بود، انجام شد. در اين مطالعه 12 عدد كرم خاكي با ميانگين وزن 0/3 تا 0/6 گرم براي هر نمونه خاك انتخاب شدند. كرم‌ها به‌مدت 42 روز در معرض خاك آلوده به فلز قرار گرفتند. بعد از زمان مورد آزمايش غلظت فلز روي (Zn) و مس (Cu) در بخش‌هاي مختلف خاك اندازه‌گيري شد. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه كود گاوي، پورۀ هويج و ورمي كمپوست به‌ترتيب باعث كاهش معني‌دار (در سطح 5 درصد) 62/2، 80 و 65/2 ميلي‌گرم بر كيلوگرم غلظت فلز روي در بخش كربناته نسبت به تيمار شاهد شد. كرم‌هاي خاكي به‌طور معني‌داري باعث افزايش فلز روي (81/45 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) در بخش كربناته شد. از طرفي افزايش معني‌داري در مقدار مس تبادلي با اضافه كردن كود آلي همراه با كرم خاكي نسبت به نمونۀ شاهد ديده شد كه اين افزايش در تيمار ورمي‌كمپوست (1/27ميلي‌گرم بر كيلوگرم) و پورۀ هويج (1/32 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) نسبت به شاهد در سطح 1 درصد معني‌دار شد.